|
17-súwret. Eleklerdiń túrleri.
a- bir qıya bólekten ibarat elek; b - eki qıya bólekten ibarat elek; v -ush qıya bólekten ibarat elek; g - ko'pqiya bólekten ibarat elek
Paydalı qazilmalarni eleklashda isletiletuǵın elekler tómendegi gruppalarǵa bólinedi: qo'zg'almas tor, valli aylanıwshı, barabanli, tegis tebranuvchi; yarım titrama; titrama aylanba ; titrama tuwrı sızıqlı ; taǵa tárizlı hám t.b.
Hámme elekler jeńil, orta hám salmaqli túrdegi eleklerge bólinedi.
Olar shashma tig’izligi 1,16 dan 2,7 t/m3 gacha bo‘lgan mahsulotlarni g‘alvirlash uchun ishlatiladi. Ular harflar va sonlar bilan belgilanadi. G‘ -g‘alvir; I - inersion; S - o‘z-o‘zini muvozanatlovchi (samobalansniy); R -rezonans; L - yengil turdagi; T - og‘ir turdagi; harflardan keyingi birinchi son g‘alvirning enini ko‘rsatadi: 1 - 750 mm;2-1000mm;3-1250mm;4-1500mm;5-1750mm;6-2000mm;7-2500
mm; 8 - 3000 mm; 9 - 3500 mm; 10 - 1000 mm; undan keyingi son -g‘alvir
to‘rlarining soni [2].
GIT – 41 - og‘ir turdagi inersiyali g‘alvir, g‘alvirning eni 1500 mm 1 ta elovchi yuzali. GIL – 32 – yengil turdagi inersiyali g‘alvir, g‘alvirning eni - 1250 mm, 2 ta elovchi yuzali.
Qo‘zg‘almas panjarali g‘alvirlar.
Qo'zg'almas torlı elekler bólek arası ashıq tordan tashkil tawıp, jıyekke salıstırǵanda 40 -45 o múyesh astında rudani eleklew ushın, 30 -35 o múyesh astında kómirdi eleklew ushın ornatıladı. Ónim tordıń joqarı bólegine berilip óz aǵımı menen háreketlenedi, bunda mayda ónim tor arasından ótip, iri ónim bolsa tor ústinen ajratıladı. Bunday elekler iri ónimdi eleklew ushın isletiledi. Eki tor arasındaǵı aralıq 50 mm hám odan artıq bolıwı kerek (18-súwret)..
súwret. Qo'zg'almas torlı elekler: 1-tor ; 2-qısıwshı boltlar; 3-tirek sterjenler.
G‘alvirning kengligi dastlabki mahsulotdagi eng katta bo‘lak o‘lchamidan kamida 2-3 marta katta, uzunligi esa kengligidan 2 marta katta bo‘lishi kerak. G‘alvirlovchi panjaralarning panjaralari turli xil ko‘rinishga (profil) ega bo‘lishi mumkin: trapesiasimon, dumaloq, kvadrat, "T" xarfi (tavr) ko‘rinishida va h.k. Panjara sifatida oddiy temir yo‘l relslari ham ishlatilishi mumkin. Panjaralar bir- biridan ma’lum masofada parallel holda joylashtiriladi va bir-biri bilan boltlar orqali mahkamlanadi (19-rasm).
G‘alvirlovchi panjaralarda g‘alvirlash samaradorligi 60-70% ni tashkil qiladi. G‘alvirlovchi panjaralarning ishlab chiqarish quvvati g‘alvirning o‘lchamiga,
mahsulotning xossasiga va panjaralar orasidagi masofaga bog‘liq.
G‘alvirlovchi panjaraning ishlab chiqarish quvvati quyidagi empirik formula bilan hisoblanadi
Q = 2,4Fa (2.14)
Bul jerde: F - tordıń maydanı, m2 ; a - tor arasındaǵı aralıq, mm.
súwret. Elekleytuǵın tordıń kesimi: a-trapesia kórinisindegi; b-kesilgen taglik rels; c-joqarı taglik rels; d-dumaloq;e-kvadrat.
Bayıtıw fabrikalarında elekleytuǵın tor tiykarınan iri hám orta usaqlaw maydalagichlaridan aldın ornatıladı.
Elekleytuǵın tordıń abzallıqları : ápiwayı dúzılıwǵa egaligi hám xizmet kórsetiwdiń qolaylıǵı ; elektr energiyası sarplanmasligi, kárxanada onı túrme-túr materiallardan (eski rels, balka ) tayarlaw múmkinligi, olarǵa ónimdi avtomashina, temir jol vagonlari hám t.b. den tikkeley túsirip alıw múmkinligi.
Biraq elekleytuǵın tor ornatıw ushın bınanıń bálent bolıwı talap etiledi hám olarda eleklew natiyjeliligi tómen.
Barabanli elekler.
Barabanli eleklerdiń jumısshı maydanı cilindr yamasa kesik konus formasında bolıp, ádetde tesik-tesik listlardan jıynaladı. Cilindr barabanining o'qi jıyekke salıstırǵanda 4-7 o ga qıya halda, konusli barabanning o'qi bolsa gorizontal ornatıladı.
Dáslepki ónim baraban ishine joqarı bóleginen beriledi. Bunda baraban tesiklerinen kishi ólshem degi ónim ótip ketedi, iri ónimler bolsa barabanning ishinde tómenge tárep háreketlenedi (20 -súwret).
rasm. Barabanli eleklerdin’ sxemasi.
etadi.
Barabanning aylanish tezligi kritik aylanish tezligining 25-50% ini tashkil
G‘alvirbarabaniningdiametri500dan3000mmgacha,uzunligi2000dan
15000 mm gacha, teshiklarining o‘lchami 3 dan 75 mm gacha.Barabanli g‘alvirlar asosan loyli rudalarni elash va yuvishda qo‘llaniladi.
rasm. Barabanli eleklerdiń isletiliwi.
Daǵa tárizlı elekler.
Doǵa tárizlı elektiń jumısshı maydanı bir-birine parallel hám ónim aǵımına kese jaylasqan trapesiya kesimi kórinisindegi sımlardan shólkemlesken. Sańlaqsimon sımlardan sonday tárzde dúzilgen elek iymeygen hám cilindrik yuzaning bir bólegin quraydı (22-súwret), bunda sımlar cilindrning jasaytuǵınsı boylap ótedi. Ayqulaq maydanınıń oraylıq múyeshi sheńberdiń sheregin (90 o) quraydı, birpara túrlerinde bolsa 270 o ga jetedi. Sımdıń qıysıqlıq radiusı 500-600 mm átirapında. Elektiń jumısshı maydanı shama menen1 m2.
Dáslepki ónim basım astında sımdıń joqarı bólegine urınba boylap beriledi. Botananing elek boylap aylanba háreketi nátiyjesinde payda bolǵan oraydan qochuvchi kúsh suwdı hám mayda bólekshelerdi elek sańlaqlarınan ótip nátiyjeli ajırasıwına tásir etedi.
22-súwret. Doǵa tárizlıg'alvir.
Ostki ónimdiń iriligi sańlaq keńliginen shama menen eki ret kishi. 0, 3-0, 7 mm sańlaqlı elektiń salıstırma islep shıǵarıw ónimliligi 70-150 m3/soat • m2, elew natiyjeliligi 35 ten 90 % ge shekem.
Sımlardıń islew múddeti ónimdiń ózgeshelikine hám sımlardıń ólshemine, islep shıǵarıw ónimliligi hám botanadagi bólekshelerdiń abraziv qásiyetlerine baylanıslı. Rudali botanalarda taǵa tárizlı eleklerdiń islew múddeti 30 -40 kún.
22-súwret. SD2 A taǵa tárizlıg'alviri:
1 - dáslepki ónim ushın truba, 2 - taǵa tárizlı tor, 3 - elek ústi ónimi ushın tarnov, 4 - elek astı ónimi ushın qutı.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
