10 mavzu: stressni bartaraf etish bo’yicha o’yin va rollli o’yinlarni o’tkazish

Vujud ruhning amriga moyildir 

Abu Ali ibn Sino) 

 

1.

 

Stress  tushunchasi. 

Bugungi  ozgaruvchan  dunyoda  kishilarni  tezda 

o’zgaruvchan  harakat  qilish  zarurati,  fan  –  texnika  va  axborotlar  asrida 

informatsiyalarni haddan oshiq ko’payib ketishi, ehtiyojlarning haddan ortiq oshib 

ketishi,  shaxslaaro  munosabatlarda  yuzaga  kelayotgan  ko’plab  negativ  kabi 

holatlar  kishilar  o’rtasida  psixoemotsional  zo’riqishlarning  vujudga  kelishiga 

sabab bo’layotganligi hech kimga sir emaski, ular stress omillariga aylangan. Shu 

sababli,  bugungi  kunda,  tashkilotni  rivojlantirish  bilan  bog'liq  masalalar,  mijoz 

bilan  samarali  muloqot  ko'nikmalariga  ega  xodimlarni  tayyorlash  bilan  bir 

qatorda,  trening  ishtirokchilari:  “Qanday  qilib  ishdagi  stressdan  qutilish  kerak? 

Dam olish kunlari va ish haftasidagi stressni qanday engillashtirish mumkin? Ishda 

va  uyda  stress  o'tkazgichlarga  qanday  qarshi  turish  kerak?  Sog'liqni  qanday 

yaxshilash mumkin? Qanday qilib hayotni to'liq va shaxsni uyg'un holga keltirish 

mumkin? ” kabi savollar ko’plab tug’ilmoqda. 

Zamonaviy  psixologiyada  trening  deganda  "shaxsning  kasbiy  va  shaxsiy 

xususiyatini uyg'unlashtirish maqsadida shaxs, guruh va tashkilotning  psixologik 

hodisalarida  sun’iy  o'zgarishning  ko'p  funktsional  usuli"  tushuniladi.  Huddi 

shunday  stresslar  bilan  bog’liq:  oilaviy  munosabatlarda,  tashkilotlarda  ish  bilan 

bog’liq  stresslarni  oldini  olish  maqsadida,  stressga  chidamlilikni  oshirish,  ya'ni   

stressli    ta'sirlarga    dosh    bera    olish    qobiliyatini    faollashtirish    kabi 

muammolarning  yechimini  topishda  stressga  qarshi  treninglar  tashkil  qilib 

kelinmoqda. 

---

Stress  o’zi  nima  ekanligi,  uni  keltirib  chiqaruvchi  ob’ektiv  va  sub’ektiv 

omillarini  tahlilini  o’rganib,  keyingina  trening  mashg’ulotlarini  tashkil  qilish 

samarali natijani beradi. 

Kishi  idrok  etish,  xotirlash,  xayol  surish  va  fikrlash  jarayonlarida  faqat 

voqelikni  bilib  qolmay,  balki  shu  bilan  birga,  hayotdagi  u  yoki  bu  narsalarga, 

qanday bo'lmasin, munosabat bildiradi, unda bularga nisbatan u yoki bu tarzda his-

tuyg'u paydo bo'ladi. 

Avvalo  stressning  nimaligi,  u  qanday  vaziyatlarda  yuzaga  kelishligi 

to’g’risida psixologiya sohasida ko’plab ta’riflar keltirilgan. Jumladan, professor 

A.

 

G’.G‘ozievning  “Umumiy  psixologiya”  kitobida  yozilishicha,  stress-og‘ir 

jismoniy va murakkab aqliy yuklamalar, ishlarning me‘yoridan oshib, ketib xavfli 

vaziyatlar tug‘ilganida, zaruriy chora-tadbirlarni zudlik bilan topishga intilganda 

vujudga  keladigan  hissiy  zo‘riqishlar  sifatida  ko‘rsatiladi.(  E.  G’.G‘ozievning 

“Umumiy  psixologiya”  2008)  Mana  shunday  sharoitlar  va  vaziyatlarning 

barchasini biron bir emotsiya turi ro’yobga chiqaradi. Stress emotsional holatining 

paydo  bo’lishi  hamda  kechishining  psixologik  xususiyatlarini  aniqlash  nafaqat 

uchuvchilar, kosmonavtlar, dispetcherlar (inglizcha dispatcher ishlab chiqarishni 

muvofiqlashtiruvchi ma’nosini  anglatadi) uchun, balki sudyalar, korxona rahbari, 

ta’lim tizimi xodimlari uchun alohida ijtimoiy psixologik ahamiyat kasb etadi.