1-seminar mashg‘ulot Mavzu: O‘qish darslarini va umumlashtiruvchi darslarni kuzatish Reja

ovozdir. Ovoz nafas bilan uzviy bog'lanadi. Shuning uchun o'qituvchi bolalarning ifodali nutqi ustida ishlashni talaffuz qilayotganda o'z nafasini boshqara olish va ovozdan to'g'ri foydalanishga o'rgatishdan boshlaydi. Ovoz kuchi baland-pastlik, uzun-qisqalik, tezlik (temp), yoqimli-yoqimsizlik xususiyatlari bilan xarakterlanadi. O'quvchilar matn mazmuniga qarab, baland yoki past ovozda o'qish (gapirish)ga, nutqda tez, o'rtacha yoki sekin tempni tanlashga, biror tuyg'uni ifodalashga o'rganadilar. Ifodali o'qishga o'rgatishda o'quvchilar pauza va logik urg'u bilan ham tanishtiriladi.

Ifodali o'qishga tayyorlanish shartli ravishda uch bosqichga bo'linadi:

1. Asarning aniq mazmunini tushunish, unda qatnashgan shaxs-

   
   larning xatti-harakatini tahlil qilish, asarning g'oyasini belgilash, ya'ni
   asarning g'oyaviy-mavzuviy asosini, uning obrazlarini badiiy vositalari
   bilan yaxlit holda tushunish.
   

2. Matnning qaysi joyida to'xtam (pauza) qilishni, mantiqiy ur-

   
   g’uning o'rnini, o'qish tempini belgilab olish.
   

3. O'qishni mashq qilish, muallif fikrini, uning tasvirlangan voqea-

   
   hodisalarga va qatnashuvchi shaxslarga munosabatini ovoz bilan
   ifodalay olish uchun matnni qayta o'qish.
   

Asarning mazmuni va g'oyaviy yo'nalishini tahlil qilish ifodali o'qishga o'rgatish bilan bog'lab olib boriladi. Ifodali o'qishga o'rgatishda matn mazmunini tushunish, muallif hikoya qilgan voqealarga o'z munosabatini bildirish asosiy vazifa hisoblanadi. O'quvchilarda ifodali o'qish malakasini shakllantirish uchun asarni o'qituvchining ifodali o'qishi muhim ahamiyatga ega.
3

O‘qish darslarida mustaqil ishlar.

Javob:

Mustaqil ish mashqning faol turi bo’lib uni bajarish davomida o’quvchilar fikrlashga va mustaqil faoliyatga o’rganadilar. Bir vaqtning o’zida ikki yoki uch sinf birga o’qiydigan oz komplektli maktablarda mustaqil ish ayniqsa zarur. O’qish darslarida mustaqil ishning quyidagi turlaridan foydalaniladi:

1. 
   Asarni ichda o’qish 1- sinfda bu mashqni topshirishdan avval ayrim so’zlarni kesma harflar bilan tuzdirish va uni o’qishni mashq qildirish lozim. O’quv yilining ikkinchi yarmidan boshlab ichda o’qish ayrim qatnashuvchi shaxslarning gaplarini topish kabi topshiriqlar bersa bo’ladi
   
2. 
   O’qilgan matn yuzasidan berilgan savollarga javob berish. Bu mashq bolalarni diqqat e’tibor bilan o’qishga o’rgatadi. Savollar hikoyaning asosiy mazmunini aniqlashga ham yordam beradi
   
3. 
   Oqilgan asar mazmunini to’liq anglash, bilib olish uchun o’qituvchi topshirig’ini bajarish. Topshiriqlar quyidagicha bo’lishi mumkin:
   
   1. 
      Matnning ayrim o’rinlarini qayta hikoyalash..
      
   2. 
      Hikoyani bir sujet chizig’i asosida qayta hikoyalash
      
   3. 
      Matnni qisqartirib qayta hikoyalash
      
   4. 
      Matnning shaxsini o’zgartirib qayta hikoyalash va b.
      
4. 
   O’qilgan matn rejasini tuzishga tayyorlanish va reja tuzish. Bunda quyidagi ish turlaridan foydalaniladi:
   

1. 
   O’qilgan matnga oid rasm chizish
   
2. 
   Rasmga matndagi so’zlar yoki o’z so’zi bilan sarlavha qo’yish
   
3. 
   O’qituvchi tomonidan aralash berilgan savollardan foydalanib reja tuzish
   
4. 
   Matnni qismlarga bo’lish va har bir qismga sarlavha qo’yish va hokazo
   

4. Umumlashtiruvchi o‘qish darslarining qurilishi.

Javob.:

O’qishdan o’tkaziladigan umumlashtiruvchi dars o’quvchilar bilimini bir tizimga solish, o’rganilganlarni takrorlab umumlashtirish maqsadiga xizmat qiladi. Umumlashtiruvchi dars odatda o’qish dasturidagi u yoki bu muhim mavzu yuzasidan o’tkaziladi. Umumlashtiruvchi dars bir bo’lim yakunida ham o’tkaziladi umumlashtiruvchi dars bolalar tasavvuri va tushunchalarini kengaytirishga yordam beradi: bunday darslarda o’quvchilar egallagan bilimlarning sinf va maktab jamoasi hayotida, har bir o’quvchi hayotida qanday ahamiyatga ega ekanligini tushunadilar.

5.O‘qish darslarini va umumlashtiruvchi darslarni kuzatish va tahlil qilish.
Javob:

Umumlashtiruvchi darsni muvaffaqiyatli o’tkazish unga o’qituvchining qanday tayyorgarlik ko’rganiga bog’liq . bunday darsda juda ko’p material yuzasidan umumiy xulosa chiqarishni rejalashtirish mumkin emas. Bu darsga ko’p material yuklash o’quvchilar diqqatini tarqatib yuboradi. Idrok etish qobilyatlarini pasaytiradi. Uni faqat o’qish darsining muhim va katta bo’limi materiallari o’rganilgandan keyin o’tkazish maqsadga muvofiq.

Adabiyotlar: A1; A2;Q7; Q10; Q12; Q13; Q15;Q16; Q18; Q21;Q24.