1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

Buyuk ipak 
y o ‘li 
muhim o'rin tutgandi. Bu yo‘l 
mil. av. Il asrda 
vujudga kelgan va 
«Buyuk
meridianal yo‘l» 
deb atalgan. Bu yo'lga «Ipak yo‘li» degan nom 
1877-
yili nemis geografi 
F.Rixtgofen 
tomonidan berilgan. Buyuk ipak yo'li 
tashkil topmasdan awal O'rta Osiyo va Qadimgi Sharq hududida savdo 
va madaniy aÿirboshlash uchun turli-tuman yo'llar mavjud bo'lgan. Eng 
qadimgi yo'llardan biri 
mil. aV. III - Il mingyillikda 
vujudga kelgan 
«La’l
yo‘li»dir. U Pomir tog'laridan boshlanib, Eron va Old Osiyo hamda Misr 
orqali o'tgan. Pomirdan olinadigan yarim nodirla’l toshi (lojuvard) Qadimgi 
Sharq mamlakatlari zargarlari tomonidan yuksak baholangan. Badaxshon 
la’li ishlatiigan buyumlar Misr fir’avnlari maqbaralaridan topilgan.

---

28
Boshqa bir karvon yo‘N Eron ahamoniylari sulolasining yo‘li bo'lib, 
«Shoh yo'li» 
deb atalgan. U 
mil. av. VI - IV asrlarda 
Kichik Osiyo 
shaharlarini, 0 ‘rta yer dengizi bo'yidagi Efes, Sard shaharlarini Eron 
poytaxtlaridan biri -
Suza 
bilan bog'lab turgan. Tag'in bir yo‘1 Eron, 
Baqtriya orqali So'g'diyona, Toshkent vohasi va Qozog'iston hududidan 
o‘tgan va Oltoygacha borgan. Arxeologlar tog'li Oltoydagi ko'chman- 
chilar zodagonlarining 
mil. av. V - IV asrlarga 
oid 
Paziriq 
qo‘rg‘onini 
o'rganganda kigiz gilam, jun gazlamalar, oltin, jez va kumush buyumlar, 
O'rta Osiyo va Eron matolaridan tikilgan kiyimlar qoldiqlarini topishgan. 
Barcha buyumlar yaxshi saqlangan, chunki qo'rg'onda 
2500 yil 
davomida 
erimagan qalin muz qatlami yuzaga kelgandi.
Buyuk ipak yo'li 
12 ming km 
cha uzunlikda bo'lgan. U Sariq dengiz 
sohilidan boshlanib, Sharqiy Turkiston, O'rta Osiyo, Eron, Mesopota- 
miya orqali O'rta yer dengizi sohillarigacha borgan. Mazkur yo'lda