1-Amaliy mashg’ulot Mavzu: matlab tizimining imkoniyatlari

 
 
 
 
 
 
 
Amaliyot №3. Davriy diskret signallarni MATLAB dasturida o’rganish 
Ishdan maqsad: 
Davriy signal, davr va chastota hamda diskretlash chastotalarni 
o’zaro bog’liqligi xaqida tushunchaga ega bo’lish 
 
Signal bu fizik kattalikni vaqt yoki fazoda o’zgarishidir. Misol uchun bir 
turli signalni vaqtga bog’liq xolda o’zgarishi (a) yoki raqamli tasvirni oladigan 
bo’lsak piksel yorug’liligini fazoda joylashuviga bog’liq xolda o’zgarishi (b). 
1-rasm 
Lekin matematik jixatdan qaraganda signal – bir yoki bir necha erkin 
o’zgaruvchilarni funktsiyasidir. Bizning xolatda erkin o’zgaruvchi vaqt [t] va 
fazodag xolat [m,n] xisoblanadi, bog’liq o’zgaruvchilar esa x[t] va x[m,n] bo’lishi 
mumkin. 
Endi esa diskret signal nima va uni analog signaldan qanday olishni ko’rib 
chiqaylik. Uzluksiz analog signal vaqt oralig’ining istalgan nuqtasida aniqlanadi, 
ya’ni biz istalgan t vaqt momentida signalning x qiymatini olishimiz mumkin. 
agar bu qiymatni Td diskret davr oralig’i bilan olsak, biz aniq bir vaqt 
momentlaridagina qiymatlarga ega bo’luvchi diskret signalni xosil qilamiz. 

---

2-rasm 
Davriy signal deb vaqt bo’yicha shakli takrorlanuvchi signalga aytiladi. Bu 
uzluksiz yoki diskret signal bo’lishi mumkin. Signal davri deb takrorlanish 
intervaliga aytiladi. Misol uchun y[n] diskret signalning shakli 4, 8, 12 sanoqlarda 
takrorlanadi, z(t) uzluksiz signalning shakli esa xar 2,4,6 va boshqa sekundlarda 
takrorlanmoqda. 
3-rasm 
Signalning fundamental yoki asosiy davri sifatida eng kichik takrorlanish 
intervalini olamiz. Ya’ni bizning diskret y[n] signalimiz uchun u 4 sanoq (otchyot) 
ga, uzluksiz signalimiz uchun esa 2 sekundga teng. 
Fundamental davr tushunchasidan fundamental chastota 
tushunchasini xosil qilishimiz mumkun. CHastota bu davrga teskari 
kattalikdir va u gertsda o’lchanadi.
Agar biz z(t) uzluksiz signalimizni ko’radigan bo’lsak, uning asosiy davri 2 
sek ga teng. Bundan kurinib turibdiki 1 sek da u yarim asosiy davrini bosib o’tadi.

---

4-rasm 
Uzluksiz signalda fundamental chastotani aniqlash oson lekin diskret signal uchun 
bu bir oz murakkabroqdir.