Hotam Umurov adabiyot qoidalari

2. Ma’naviy san’atlar
So‘zning ma’nosi bilan bog’liq she’riy san’atlar jamini ma’naviy san’atlar deb yuritiladi. Uning iyhom, ittifoq, tadbix, faxriya, taqsir, irsoli masal, tashxis, intoq, tazod, husni ta’lil, iltifot, talmix, ruju’, tazmin, muqobala, ta’riz, tanosib, tajnis, laf va nashr kabi o‘nlab ko‘rinishlari mavjud.

Iyhom (arabcha — shubhaga solish, chalg‘itish) — shubhaga tushirishdir (Vohid Tabriziy), ya’ni bir baytda ikki xil (biri ochiq, ikkinchisi sirliroq) ma’noni ifodalash san’atidir.

Labing bag‘rimni qon qildi, ko‘zimdin qon ravon qildi,

Nega holim yomon qildi — men andin bir so‘rorim bor.
Zahiriddin Boburning g‘azalidagi bu baytda „so‘rorim“ so‘zi iyhom san’atini voqe qilyapti: Yorning labiga ishtiyoqlik oshiqning bag‘rini „qon“ qildi, ko‘zini qizartirib yubordi, holini yomon qildi, undan bir so‘rishgina bu azoblardan qutqarishi mumkin degan mazmun ifoda qilingan. Garchi birinchi qarashda kitobxon „so‘ramoqchiman“ degan yuzadagi ma’noni ilg‘asa-da, „so‘rmoqchiman“ tushunchasini anglagach, shubhasi tarqaladi. Lekin bu holatni ochiq-oydin ifodalamasdan, anglaydigan darajada sirli va pardali qilib tasvirlash — qalbni hayajonga soladi.