Hol, uning turlari

Shaxssiz gaplarda ega borday tasavvur qilinmaydi va umuman harakatni bajaruvchi shaxsni topib bo‘maydi. Misol: Xonada shovqin qilinmasin. Bu erdan tezda ketishga to‘g‘ri keladi. Keltirilgan misollarda harakat bajaruvchisi – egani topib bo‘lmaydi.


Mashq. Qiyoslab berilgan gaplar orasidan bajaruvchi shaxs qo‘llanmagan, lekin uni topib gapni ega bilan birga qo‘llash mumkin bo‘lgan gaplarni alohida, harakatning bajaruvchisi (ega)ni topib bo‘lmaydigan gaplarni alohida ko‘chiring va ularni izohlab bering.
1. Hamma ishni birdan bajarib bo‘lmaydi. 2. Baribir shunday ishlashga to‘g‘ri keladi. 3. Yig‘lanmasin. Nega yig‘lanadi? (A.Qahhor) 4. Singan ko‘zani o‘z holiga keltirib bo‘lmaydi-ku. 5. Bu xarsang toshlarni emirib, bu metin devordan tuynuk ochib bo‘lmas. 6. Ali Qushchining qutlug‘ boshini qutqarish uchun oltin javohirotlarni olmaslik lozim (O.Yoqubov). 7. Bu o‘ktam, sohibtadbir yigitlarni ilgaritdan Samarqandda ekan chog‘idan bilar, ularning omilkorligiyu, dovyurakligiga ishongani vajidan Xumoyun yoniga xizmatga qoldirgan edi (P.Qodirov). 8. Charlar ham o‘tar, andining yuzini ham ko‘rarsan. (A.Qodiriy).


Savol va topshiriqlar:

1. 
   Bir boshli gaplar haqida ma’lumot bering va misol keltiring.
   
2. 
   Egasiz bir bosh bo‘lakli gap turlari haqida ma’lumot bering va misol keltiring.
   
3. 
   Shaxsi noma’lum gap deb nimaga aytiladi?
   
4. 
   Shaxsi noma’lum gaplarga misollar keltiring.
   
5. 
   Ushbu gaplarni tahlil qiling.
   

1. 
   Yo‘lda biroz to‘xtashga to‘g‘ri kelib qoldi.
   
2. 
   Ertaga uchrashish kerak.
   
3. 
   Bugun shu ishni qilsa bo‘ladi.
   

17-AMALIY MASHG‘ULOT
EGASI TOPILADIGAN GAPLAR: SHAXSI ANIQ, SHAXSI NOANIQ, SHAXSI UMUMLASHGAN GAPLAR
Reja:

1. 
   Egasi topiladigan gaplar.
   
2.