Hodisalari Irsiyat va o'zgaruvchanlik

Mikroorganizmiar xromosomasi. Haqiqiy mikroorganizm-larning yadrosida xromosomalar bo'lib, ularda genlar joylashadi. Mikroorganizmiar xromosomasidagi genlar galloid to'plamida bo'ladi. Ko'p hollarda mikroorganizmlarning yadrosidan tashqari mitoxondriya va suv o'tlarining xloroplastlarida ham genlar bo'lib, ular nazorat qiladigan belgilar bir tomonlama, sitoplazmatik usulda avloddan-avlodga uzatiladi. Yadrosi shakllanmagan mikroorganizm­larning xromosomasi doira shaklida bo'lib, ular bitta, bir-biriga bog'langan genlar tizimini tashJdl qiladi.
Plazmid. Bakteriya hujayrasida halqasimon xromosomadan tashqari molekulyarog'irligi ] -10⁸ daltondan ortiq bo'lmagan DNK molekulasi uchraydi. Bu DNK bakteriya xromosomasiga bog'liq bo'lmagan holda ko'payishi va yangitdan hosil bo'lgan bakteriya hujayralariga berilishi mumkin.
Bakteriya plazmidlari hujayrada ikki holatda: bakteriya xromo-somasidan alohida va bakteriya xromosomasiga birikkan holda bo'ladi. Bakteriya xromosomasiga birikkan plazmidlar episomalar deb yuritiladi.
Agar bakteriya plazmidi donar hujayradan retsipiyent hujayraga berilsa, «transmissibel», berilmasa «transmissibel bo'lmagan» plaz­mid deyiladi. Demak, plazmidlaming nusxa ko'chirish (repli-katsiya), bakterial xromosomaga birikish va turlicha miqdorda boshqa hujayralarga uzatilish kabi uch funksiyasi mavjud. Bakteriya fenotipida namoyon bo'ladigan belgilar qatoriga: donorlik (F plaz­mid), og'ir metall tuzlari va antibiotiklarga chidamililik (R plazmid), kasallikning yuzaga chiqishi (Ent, Vir) va shu kabilar kiradi. Bakte-riyalarning turli xil antibiotiklarga chidamli bo'lishiga antibiotiklarni parchalovchi yoki ularning aktivligini kamaytiruvchi fermentlar ishlab chiqarishi, antibiotiklarning hujayraga kirish qobiliyatining yo'qolishi, ularning bakteriya hujayralarida to'planmasligi sababdir. S hurting? uchun tibbiyotda, veterinariyada kasalliklarga qarshi anti-biotiklar qo'llanilganda yaxshi natija bermaydi. Plazmidlaming salbiy funksiyalaridan yatia biri viralent bo'lmagan bakteriyalarni virulent, ya'ni kasallik tug'diruvclti bakteriyalarga aylantirib qo'-yishidir. Bunday hollar vetcrinariya, tibbiyot va fitopatologiyada muhim o'rin egallaydi. Tabiatdan ajratib oUngan bakteriyalaming 50% dan ortig'ida plazmidlar topilgan.