Хўжалик амалиётида асосий воситалар натурал ва қиймат кўринишида ҳисобга олинади. Агар асосий воситаларни

Жэ = Тҳақ/ Тмеъёр ёки Жэ = Э/ Авб

Бу ерда: Тҳақ - асосий воситаларнинг ҳақиқий хизмат қилувчи муддати; Тмеъёр- асосий воситалар хизмат қилиши керак бўлган меъёрий муддат; Э – ҳисобланган амортизация суммаси (эскириш суммаси); Авб – асосий воситаларнинг бошланғич (қайта ташкил қилиш) қиймати.

Маънавий эскириш – асосий воситаларнинг қадрсизланиши ёки техник жиҳатдан муддатидан аввал иш қобилиятини йўқотилишидир.
У икки шаклда юзага келади: биринчи шаклда асосий воситалар уларнинг ишлаб чиқариш қийматлари пасайиши натижасида қадрсизланса, иккинчи шаклда асосий воситаларнинг қадрсизланиши янги, фан-техника тараққиёти таъсири остида янада самаралироқ фондларнинг пайдо бўлиши натижасида рўй беради.
Асосий воситалар маънавий эскиришининг юқорида келтирилган шаклларини қуйидаги тарзда аниқлаш мумкин: Мэ1 = (Авб-Автқ)/ Авб
Мэ2 = (Уянги- Уэски)/ Уянги
Бу ерда: Авб - асосий воситаларнинг тўлиқ бошланғич қиймати; Автқ – асосий воситаларнинг тикланиш қиймати; Уянги – янги техниканинг унумдорлиги; Уэски – эски техниканинг унумдорлиги.
Асосий воситаларни қайта ишлаб чиқариш, яъни жисмоний ва маънавий жиҳатдан эскирган асосий воситаларнинг ўрнини иқтисодий тўлдириш учун корхона бу воситалар қийматидан амортизация ажратмаларни айириб ташлайди ҳамда бу ажратмалар харажатлар сифатида маҳсулот таннархига киритилади.
Амортизация фойдали хизмат муддати мобайнида активнинг амортизацияланадиган қийматини асосий воситаларнинг вазифасидан келиб чиққан ҳолда маҳсулот (ишлар, хизматлар) таннархига ёки давр харажатларига мунтазам тақсимлаш ва ўтказиш кўринишида эскиришнинг қиймат шаклидаги ифодасидир.

1.-чизма. Асосий воситаларнинг эскириш турлари
Асосий воситалар объекти бўйича амортизация ажратмаларини ҳисоблаш мазкур объект асосий воситалар таркибига қабул қилинган ойдан кейинги ойнинг дастлабки санасидан бошланади ҳамда мазкур объектнинг амортизацияланадиган қиймати тўлиқ сўндирилгунга қадар ёки бу объектни балансдан ҳисобдан чиқарилгунча амалга оширилади.
Ер участкаларига амортизация ҳисобланмайди. Шунингдек, қуйидаги асосий воситалар бўйича амортизация ҳисобланмайди: а) маҳсулдор қорамоллар; б) кутубхона фондлари; в) ҳокимиятларга бўйсунадиган ободонлаштириш иншоотлари; г) қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда консервациялашга ўтказилган фондлар; д) музей қимматликлари; е) архитектура ва санъат ёдгорликлари;
ж) умумий фойдаланишдаги автомобиль йўллари; з) тўлиқ амортизацияланган асосий воситалар.