Хўжалик амалиётида асосий воситалар натурал ва қиймат кўринишида ҳисобга олинади. Агар асосий воситаларни

Фойдали хизмат муддати – корхона асосий воситадан фойдаланадиган вақт даври ёки корхона ундан фойдаланишдан олишни мўлжаллаётган маҳсулот (ишлар ва хизматлар) миқдори.
Иқтисодиётнинг глобаллашуви ҳамда ҳисоб ва ҳисоботларнинг мукаммаллашуви, жумладан, миллий ҳисоб стандартларининг жаҳон стандартлари талаблари даражасига келтирилиши туфайли, гарчи асосий воситалар, асосий воситаларнинг пул кўринишидаги ифодаси сифатида аввалдан қўлланиб келган бўлса-да, ҳаётимизга “асосий капитал”, “асосий воситалар” каби атамалар эндиликда кенг равишда кириб келмоқда.
Ҳозирги кунда амалиётда асосий воситаларнинг корхона баланси ва ҳисоботларида акс эттирилувчи (яъни бошланғич, белгиланган тартибда ўтказилувчи қайта баҳолашдан кейин эса тикланиш)
ҳисобга олиш қиймати баланс қиймати деб аталади. Бундан асосий воситаларнинг қолдиқ қийматини асосий воситаларнинг баланс қийматидан эскириш суммасини айириб ташлаш ёрдамида топиш мумкинлиги англашилади.
Қабул қилинган баҳолаш усули ва корхона балансида акс эттирилувчи бухгалтерия ҳисоботи маълумотлари асосида корхона асосий ишлаб чиқариш фондларининг ўртача йиллик қиймати (Фср) белгиланиб, у қуйидаги формула асосида аниқланади: Авўр.й= Авйб+ (Авкир* Т1 – Авчиқ* Т2)/12.
Бу ерда: Авйб – асосий ишлаб чиқариш фондларининг йил бошидаги қиймати; Авкир – йил давомида келиб тушган (фойдаланишга топширилган) асосий ишлаб чиқариш фондлари қиймати; Авчиқ – йил давомида ишлаб чиқаришдан чиқарилган (йўқ қилинган) асосий воситалар қиймати; Т1- фойдаланишга топширилувчи асосий ишлаб чиқариш фондлари амалда бўлувчи ўртача муддати (ойларда), қабул қилингандан кейинги ойдан бошлаб; Т2 – ишлаб чиқаришдан чиқарилган (йўқ қилинган) асосий ишлаб чиқариш фондлари фойдаланилмайдиган ўртача муддат (ойлар) чиқарилган ойдан то йил охиригача.
Асосий воситаларни бошланғич ёки тикланиш қиймати бўйича баҳолашдан ташқари эскириш суммаси ҳам ҳисобга олинади. Асосий воситалар жисмоний ва маънавий жиҳатдан эскириши мумкин.
Жисмоний (моддий) эскириш асосий воситаларнинг бирламчи хислатларини ишлаб чиқаришда фойдаланиш ва табиий эскириш натижасида йўқотишдан юзага келади. У, асосан, бир хилда кечмайди ҳамда кўп жиҳатдан иқлимнинг таъсири, асосий воситалардан фойдаланиш қоидаларига риоя қилиш, жумладан, ходимларнинг малакасига ҳам боғлиқ бўлади.
Жисмоний эскиришни (Жэ) қуйидаги формула асосида ҳисоблаб топиш мумкин: