Хитойнинг иқтисодий ислоҳатлари ва камбағалликни қисқартириш бўйича амалга оширилган ишлари тўғрисида маълумот

АКТни ривожлантириш сиёсати
Хитойда илм-фан ва технологиянинг, жумладан, АКТ соҳасининг фаол ривожланиши 1988 йилда, “Машъал” дастури қабул қилингандан кейин бошланган. Дастур техник ишлаб чиқаришга жорий этишга қаратилган эди. Дастурни амалга ошириш учун саноат зоналари ташкил этилиб, уларда янги технологиялар ишлаб чиқилиб, бевосита саноат корхоналарида синовдан ўтказилди. Биринчи бундай зона Шенчженда пайдо бўлди ва жуда муваффақиятли бўлди. Кейинчалик, тажрибага асосланиб, Шензҳен, Пекин, Шанхай ва бошқа шаҳарларда технопарклар ташкил этилди.
Масалан, Зҳонггуанcун технопарки “Хитой кремний водийси” номи билан машҳур.
Ҳозирги вақтда Хитойда 130 дан ортиқ технопарклар мавжуд , ҳамма чет эл компанияларига технопаркларга рухсат берилди.
Қатъий мезонлар - илғор ишланмаларнинг мавжудлиги ва уларни амалга ошириш имконияти,бозор улуши ва экспортга йўналтирилган ишлаб чиқариш талаблари мавжуд эди.
Бундан ташқари, хитой тилига кириш учун зарурий шарт бозор Хитой ҳамкори билан қўшма корхона ташкил этиш эди. Давлат, ўз навбатида, турли хил имтиёзлар берди –фойдаланиш учун бепул ер, турли имтиёзлар, университет тадқиқот салоҳиятига кириш ва арзон ишчи кучи шу билан бирга, лойиҳаларни давлат томонидан молиялаштириш эди. Минимал яратилган шарт-шароит ва имтиёзлар 1990-йилларнинг бошидан Хитойда ўз бизнесини фаол йўлга қўяётган жаҳон даражасидаги йирик юқори технологияли компаниялар Миcрософт, ИБМ, Моторола, Ҳевлетт-Паcкард, Нокиа, АТТ ва бошқалар учун жозибадор бўлди.
1992 йилдан бери Хитой ҳукуматининг хорижий сармоя сиёсати рағбатлантиришга қаратилган илғор технологияларни жорий этган фирмалар учун ички бозорга йўл очган технологик тадбиркорлик 1993 йилда "Нодавлат технология корхоналарини рағбатлантиришнинг бир қанча муаммолари тўғрисида қарор" қабул қилинди .
Университетлар ёки давлат илмий-тадқиқот институтлари негизида шуба бизнес тузилмаларини яратишни рағбатлантиришга ундади, ушбу лойиҳалар ИТ-банкинг, миллий телекоммуникация магистрал ва ташқи савдо учун компютер тармоқлари каби янги ИТ-маҳсулотларни яратиш ва жорий этишга ёрдам берди.
Технологиянинг кейинги ривожланиши ва тарқалишига Фан ва технологияларни баҳолаш миллий марказининг ташкил этилиши (1997) ёрдам берди, бу давлат томонидан молиялаштириладиган илмий ва технологик тадқиқотларнинг обектив таҳлилини таъминлади ва 1998 йилда Ахборот саноати вазирлигининг ташкил этилиши, 2001 йилда Хитой ЖСТга аъзо бўлди ва ўн беш йиллик режада (2001-2005) АКТ саноатининг иқтисодий аҳамияти таъкидланган.
Хитойнинг АКТни ривожлантириш сиёсати натижасида юксак натижаларга эришилди.
Шахсий компютерларнинг мавжудлиги 1990 йилдаги 1000 кишига 0,43 тадан 2002 йилда 1000 кишига 27 тагача ошди. Интернетга уланган фойдаланувчилар сони 1993 йилдаги 2 минг кишидан 2001 йилда 33,7 миллион фойдаланувчига етди. 1996-2000-йилларда юқори технологияли маҳсулотлар экспортининг умумий ҳажми 38,4 фоизга ошди.
Телекоммуникация бозори ақл бовар қилмайдиган ўсишни бошдан кечирди. 2002 йилда телекоммуникация бозорининг умумий савдо ҳажми 60,5 миллиард АҚШ долларини ташкил этиб, 2001 йилга нисбатан 32,2 фоизга ўсишни таъминлади.
1984-йилдан бошлаб талабаларга Хитойдан чет элга ўз маблағлари ҳисобидан ўқишга рухсат берилди. Либераллаштириш жараёнининг ушбу янги босқичи чет элда таълим бўлимининг бошланғич нуқтаси бўлди .
1990-йиллардан бошлаб, ҳукумат энг юқори малакали одамларнинг қайтишини рағбатлантириш учун янги чоралар кўрди.
Хитой чет элдаги бой хитойлар билан яқинлашиш сиёсатини бошлади.
Оила аъзолари хорижда бўлган фуқаролар ва Хитойда оиласи бўлган чет элликлар учун чиқиш ва кириш қоидалари енгиллаштирилди.
Хорижий валюта ўтказмалари ва хайриялари учун ҳам махсус солиқ тизими жорий этилди. Инвестициялар нуқтаи назаридан, хитойлик муҳожир ЭИЗларда ажратилган жойлар, бошқа хорижий инвесторларга нисбатан қўшимча солиқ имтиёзлари, камбағал ҳудудларга инвестиция қилишда солиқ имтиёзлари ва даромад солиғидан озод қилиш каби махсус имтиёзларга эга эди.
2018-йилда Хитой ҳукумати хитой диаспорасини мамлакатга қайтариш бўйича қўшимча чоралар кўрди, келиб чиқиши хитойлик бўлган чет эл фуқароларига 5 йилгача (бундан олдин - 3 йил) яшаш муддатини таъминловчи кўп марталик махсус визага мурожаат қилиш имконияти берилади, натижасида 2015-йилда 310 мингдан ортиқ хитойлик мамлакатга қайтди (жами 76 фоизга яқин) тадбиркорлик фаолиятини бошлади. Асосий фаолият турлари ахборот технологиялари, алоқа хизматлари, тиббиёт, суғурта, меҳмонхона бизнеси эди.
1979-2010 йилларда тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар таркибида Хитойнинг чет эл инвестицияларининг улуши 60% дан ошди.
Хитойнинг иқтисодий ўсишининг муҳим жиҳати юқори малакали мутахассислар ва хорижий университетлар битирувчилари ёки муҳожирларнинг қайтишидир. 2006 йилга келиб 275 минг хитойлик ўқишни тугатиб, ватанига қайтди. Ушбу тоифадаги муҳожирлар интеллектуал фаолият (фан, таълим, технология ва бошқалар ривожи) орқали ҳисса қўшади. Уларнинг аксарияти АҚШ университетлари ва тадқиқот марказларида таълим ва иш тажрибасига эга бўлиб, у ердаги инновациялардан фойдаланиш имкониятига эга.