Хитойнинг иқтисодий ислоҳатлари ва камбағалликни қисқартириш бўйича амалга оширилган ишлари тўғрисида маълумот

Хитойнинг иқтисодий тикланиши учун зарур шартлар.
Хитойда ислоҳотлар бошланган пайтда аҳолининг 70% дан ортиғи қашшоқлик чегарасидан паст бўлган қишлоқларда яшаган. Бундан ташқари, ортиқча ишчи кучи иқтисодиёт тармоқларини ривожлантириш учун муҳим ресурс эди. Аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) 1978 йилда 156 долларни ташкил этди
Хитой иқтисодиётини “очиқ эшиклар” сиёсати калитида ислоҳ қилиш, нархларни, ташқи савдони эркинлаштириш, хорижий сармоя ва технологияларни фаол жалб этиш мамлакатга ҳозирги даражага чиқиш имконини берди.
1978 йилдан бери Хитойни ислоҳ қилиш ва қайта қуриш, бир қатор ички сиёсий ва иқтисодий қўзғолонлар
дан сўнг, ҳукумат одамларнинг турмуш даражасини яхшилашга қаратилган иқтисодий ислоҳотлар зарурлигини англаш билан бошланди .
1.Нархларни либераллаштириш.
Хитойда нархларни либераллаштириш 1978 йилда "икки томонлама" деб номланган либерализатсия билан бошланган . У иккита асосий жиҳатни ўз ичига олади:
биринчидан, марказлашган ҳолда ишлаб чиқариш корхоналарининг мақсадли режаси белгиланди.
Ушбу режани амалга ошириш учун давлат томонидан маблағлар ажратилди. Ишлаб чиқарилган маҳсулотлар белгиланган (режалаштирилган) нархларда сотилди .
иккинчидан, корхоналар режадан ортиқ ишлаб чиқарилган маҳсулотларни мустақил равишда белгиланган ёки бозор (мослашувчан) нархларда сотиш ҳуқуқига эга эдилар .
Шундай қилиб, корхоналар ишлаб чиқариш ҳажмини ва ўз маҳсулдорлигини оширишга рағбатлантирдилар.
Бозордаги сотувлар ҳажмининг ўсишига туртки бўлган турғун нархлар бозор нархларидан пастроқ белгиланди .
Давлат режалаштирилган нархларни босқичма-босқич оширди, у нарх зарбаларининг олдини олиш учун талабни рағбатлантирди. нарх ислоҳоти пайтида мақсадли нархларнинг ҳар бир ошиши истемолчилар учун субсидиялар ёки корхоналар учун солиқ имтиёзлари билан бирга бўлди .
Бу ишлаб чиқарувчиларнинг салоҳиятини босқичма-босқич ошириш ва кейинги босқичга ўтишни камроқ оғриқли қилиш имконини берди.
Бундан ташқари, бозорда сотишнинг босқичма-босқич ўсиши ва талабнинг рағбатлантирилиши бозор инфратузилмасининг шаклланиши ва ривожланишига ёрдам берди.
Бу жараён 15 йил давом этди, шундан сўнг 1993 йилда режа бутунлай бекор қилинди.
Бундан ташқари, нархларни назорат қилиш аста-секин енгиллаштирилди. 1988 йилга келиб, давлат товар ва хизматларнинг қарийб 50 фоизига нархларни белгилади, қолган 50 фоизига нархлар бозор томонидан тартибга солинди.
1992 йилнинг иккинчи ярмида нархлари давлат томонидан тартибга солинадиган товарлар сони 737 тадан 89 тага тушди .
1997 йил охирига келиб, давлат томонидан баҳоланган қишлоқ хўжалиги қўшимча маҳсулотлар улуши 15% дан пастга тушди, дон ва пахтадан ташқари бошқа барча турдаги маҳсулотлар нархи тўлиқ қўйиб юборилди.
Шундай қилиб, танланган нарх ислоҳати стратегияси туфайли Хитой тез инфляциядан тўловсизлик инқирозидан ва ишлаб чиқаришнинг пасайишидан қочишга муваффақ бўлди.