Shogirdlari
Nasafiyning shogirdlari qatorida birinchi oʻrinda uning 1113-yilda tavallud topgan va „al-Majd“ laqabi bilan tanilgan oʻgʻli Abul Lays Ahmad ibn Umarni zikr etish mumkin. Olimning bu oʻgʻli haqida Abu Saʼd as-Sam’oniy iliq fikrlarni bildirib, uning faqih, fozil, voiz va yetuk inson boʻlganini taʼkidlaydi. As-Sam’oniy 1154-yilda Samarqandga borganida Abul Lays bilan uchrashib, ilmiy muloqotda boʻlgan. Uning aytishicha, bir-birlari bilan tez-tez uchrashib turishar, Majd undan baʼzi kitoblarni olib turar edi.
Majd Nasafiy 1156-yilda haj safariga otlandi. U 1157-yilda Bagʻdoddan qaytayotib, Bistom shahridan oʻtganida ismoiliylardan boʻlgan qaroqchilar — „ahl al-qilo“ („qal’alar ahli“) guruhi karvon yoʻlini toʻsadi. Ular karvondagi Hijozdan kelayotgan yetmishdan ortiq kishi, jumladan, juda koʻplab ulamolarni qirib tashladilar. Ular orasida Majd Nasafiy ham bor edi. U Bistom nohiyasidagi bir qishloqda dafn etildi.
Nasafiy shogirdlari orasida aksariyat hollarda nasaflik muhaddislarni uchratamiz. Ular qatorida Abu Muhammad Abdulloh ibn Ali Nasafiy (XII asr), Abul Qosim Muhammad ibn Muhammad Nasafiy (XII asr), Abu Bakr Muhammad ibn al-Hasan Nasafiylarni (XII asr) zikr etish mumkin. Ammo Nasafiyning shogirdlari orasida Abu Muhammad al-Hasan ibn Ahmad as-Samarqandiy, Abu Nasr Ahmad ibn Abdurrahmon ar-Rigʻdamuniy, Abu Abdulloh Muhammad ibn Ibrohim an-Nurbashtiy kabi Nasafdan tashqaridagi muhaddislar ham uchraydi. Nurbashtiy Nasafiydan Bagʻdoddagi „Xumor-tegin“ madrasasida hadis eshitgan.
Abu Saʼd as-Sam’oniy oʻz ustozlari haqida maʼlumot bergan „Muntaxab mu’jam shuyux as-Sam’oniy“ („as-Sam’oniy ustozlari qomusining saylanmasi“) nomli asarida Nasafiyning hadis ilmidagi salohiyatiga shunday baho beradi: "Abu Hafs Umar ibn Muhammad ibn Ahmad Hofiz Nasafiy Samarqandiy Nasaf ahlidan boʻlib, Samarqandda yashagan. U mazhab va adab ilmining bilimdoni boʻlgan imom, faqih va fozil kishilardan edi. Fiqh va hadis boʻyicha asarlar yozgan. Muhammad ibn al-Hasan ash-Shayboniyning (v. 804-05) „al-Jomi as-sagʻir“ („Kichik toʻplam“) asarini nazmga solib, sheʼriy usulda bergan… Ustoz jamlash va tasnif qilish boʻyicha peshqadam olimlardan biridir. U Abu Muhammad Ismoil ibn Muhammad an-Nuhiy Nasafiy, Abul Yusr Muhammad ibn Muhammad ibn al-Husayn al-Pazdaviy, Abu Ali al-Hasan ibn Abdulmalik Nasafiy va ulardan boshqa koʻplab kishilardan hadis eshitgan. Men u kishini tiriklik chogʻida Samarqandda uchratmagan boʻlsam-da, Abu Hafs Nasafiydan yozma ravishda barcha eshitganlari (masmuot) va toʻplamlari uchun ijoza olganman. Bir jamoa kishilar undan menga hadis rivoyat qilganlar… U hadisni va uni oʻrganishni yaxshi koʻrar edi. Uning juda chiroyli fiqhiy va hikmatli sheʼrlari bor edi".4
Abu Saʼd Sam’oniyning bergan taʼrifidan shunday xulosa qilish mumkinki, Nasafiy oʻz davrida Samarqandning eng mashhur muhaddislaridan edi. Hadis boʻyicha juda koʻp ustozlari boʻlib, bu ilmga oid koʻplab asarlar yozgan. Olim faqat oʻzi yozgan asar va toʻplamlar bilan kifoyalanmay, oʻsha davrdagi mashhur ulamolarning asarlarini shogirdlariga imlo qilib yozdirgan. Talabalar oson tushunishlari uchun ularni sharhlab, esda saqlab qolishlari uchun sheʼriy usulda bayon etgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |