Mavzuning dolzarbligi. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan so’ng xorijiy tillarni o’rganishga kata e’tibor berila boshlandi. Chunki, chet tillarini o’rganishga bilish orqali yangi madaniyat, yangi an’analardan boxabar bo’lish mumkin. Bu esa mamlakatlar o’rtasidagi aloqalarni mustahkamlaydi.
Muhtaram prizidentimiz ta’kidlaganidek: “Adabiyot va san’at, madaniyatni rivojlantirish – xalqimiz ma’naviy olamini yuksaltirishning mustahkam poydevoridir”.2
Aynan biz tanlagan soha, ya’ni arab filologiyasi (tili va adabiyotini) egallash uchun har bir arabshunos, nazarimizda tilni puxta egallamog’i, arab adabiyotini bilmog’i zarur.
“Adabiyot” degan so‘zni eshitganimizda birinchi bo‘lib xayolimizga keladigan narsa, javobimiz avtomatik, intuitiv, nihoyatda sodda bo‘ladi. Kimdir darsni eslasa, yana kimdir she’r va yozuvchilarni eslaydi... va hokazo.
Ammo agar biz ushbu so'zning o'zida bir oz izlanishga harakat qilsak, u keng qamrovli bo'lgani uchun tushuntirish bilan o'ralgan bo'lish uchun juda keng ekanligini bilib olamiz. Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, adabiyot tushunchasining rivojlanish bosqichlariga chuqurroq kirmagan holda, adabiyot ma’nosi umumiy ma’noda, xalqning yozma merosiga uning tilida yoki o‘z tilidagi ma’noda qo‘llanishi zamonaviy madaniyatimizda aylangan.
G‘oya, his-tuyg‘u yoki tasavvur haqidagi she’r yoki nasrdagi badiiy ifodani nazarda tutuvchi aniq va o‘ziga xos bo‘lishi. Bu uch narsa inson his qiladigan va ifodalaydigan psixologik tajribaning mevasidir. Shuning uchun ham ular adabiyot ta’rifida shunday deganlar: Bu inson tajribasining badiiy ifodasidir.
Professor doktor Shavqi Dayf yaratilganidan beri insoniy yozuv sanʼatida aniq iz qoldirgan yuksak olim. U nafaqat ijodkor, balki olim, tanqidchi, tahlilchi, nazariyotchi va tarixchi sifatida ham ijod qilgan, balki o‘z tarjimai holida tasvirlangan ijodiy individual yozuvni va inson yozuvini o‘zlashtirgan raft sayohatchisi sifatida ijod qilgan. Arab adabiyotining islomgacha bo'lgan davrdan to hozirgi davrgacha bo'lgan davrlaridagi tarixchisi. Professor doktor Shavqiy Dayf arab tili, arab grammatikasi va Qur’onshunoslik ilmlaridan (tasdiqlash, tuzish, tafsir qilish va yangi o‘qishda sinchkovlik bilan o‘rganish va o‘zidan oldingilarning fikrlarini to‘plagan) xalqlarga nima foyda keltirishini tadqiq qilgan va izlagan.
Do'stlaringiz bilan baham: |