Хфх лек Хосилбеков

Tutunga qarshi filtrlar maxsus kartondan qilingan plastinkalar bo’lib, havodan nordon
bug’lar miqdorini tutundan, tuproqda va sochiluvchi materiallarda zaharli moddalarni aniqlash uchun foydalaniladi. Himoya qalpoqchalar ko’rinishi konusssimon o’tqazgichning ichki yuzasi o’rnatilgan har-xil sepuvchi materiallar zaharli moddalar bilan zaharlanganda aniqlash uchun ishlatiladi.
Isitgich-havo harorati 10°S dan past bo’lganda indikator naychalarni qizdirish uchun mo’ljallangan.
Havodagi zaharli moddalarni aniqlash. Havoda iprit borligini aniqlash uchun bitti sariq
halqali indikatorli naycha uchlari sindirilib, nasosga qo’yiladi va nasos bilan 60 marta so’riladi. Bir
daqiqadan so’ng qog’oz kassetadagi etalonga qarab ipritni borligini topamiz. Iprit bor bo’lsa, to’ldirgich jigarrangga kiradi.

Zaharli moddalarni tuproq va sochiluvchi materiallarda aniqlash. Buning uchun

indikatorli naychani olib nasos boshiga qo’yiladi va o’tqazgich nasos moslamasi qo’yilib, himoya
qalpoqchasi varonkaga kiygiziladi. Zararlanishda gumon qilingan yerdan kurakcha yordamida 166
tuproqning yuqori qatlami olinib, uni himoya kalpokchalari chetlariga sepiladi. Varonkaga tutunga
qarshi filtr o’rnatilib mahkamlanadi va talab etiladigan miqdorda nasos bilan ifloslangan havo so’riladi. Keyin tutunga qarshi filtrdan na’muna va qalpoqcha olinib indikatorli naycha chiqarib olinib zaharli moddalar kog’oz kassetadagi etalon to’ldirgich rangi bilan solishtirib aniqlanadi. Nazorat uchun savollar.

1. 
   Xavfli inshoot deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Zaharlanish va zaralanish maydoni nima va qachon vujudga keladi?
   
3. 
   Respublikada qaysi turdagi xavfli ishlab chiqarish korxonalarini bilasiz?
   
4. 
   Qaysi turdagi kuchli ta’sir etuvchi zaharli gazlarni bilasiz?
   
5. 
   Ommaviy qirg’in qurollar deganda nimani tushunasiz va qaysi turdagi FV kiradi?
   
6. 
   Kimyoviy qurollar ta’siri natijasida yuzaga keluvchi xavli omillar turi va ularni insonga ta’siri
   

nimadan iborat?

7. 
   Yadro quroli portlashida hosil bo’luvchi zararlovchi omillar nimalardan iborat?
   
8. 
   Radiatsion va kimyoviy holatlar deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Radiatsion va kimyoviy holatlarni baholash uslublari nimadan iborat?
   
10. 
    Odamlarni zaharlanagan hududdan olib chiqib ketish usulini tushuntirib bering.
    
11. 
    Joylarda radiatsiya darajasini va kimyoviy zaharlanishni aniqlovchi asboblar turlari va ularni
    

ishlash printsipini tushuntirib bering. 167