Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi



Download 7,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet149/414
Sana16.12.2022
Hajmi7,33 Mb.
#888196
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   414
Bog'liq
Туплам

0
20
40
60
80
100
120
140
160
1 yosh
2 yosh
3 yosh
Turli yoshdagi sezalpiniya ko„chatlarining bo„yiga o„sish 
ko„rsatkichi. 
Turli yoshli sezalpiniya ko‗chatlarini bo‗yiga o‗sish darajasini diagrammada yaqqol ko‘rish 
mumkin. Ko‗rinib turibdiki, 1 yoshli ko‗chatlar bo‗yiga 142,6 sm o‗sishi, 2-yili 48,3 sm, 3-yili esa 
20,1 sm o‗sar ekan. Ya‘ni daslab juda tez, keyingi yillarda novdalar o‗sish sur‘ati sekinlashib, 
uchunchi yilda esa juda kamayadi. Xulosa qilib, o‗simlik vegetativ organlari shakllangach, bo‗yiga 
o‗sish keskin kamayadi va generativ faoliyati aktivlashadi.


155 
Foydalanilgan adabiyotlar 
1.
Шаропова М.А., Цезальпинияни Жанубий Ўзбекистон шароитида иқлимлаштириш ва 
унинг дастлабки натижалари., Ўзбекистон РФА Биология журнали., 2000 йил 29-34 
бетлар. 
2.
Мустафаев С,, Холмуродов А.«Ўсимликлар биоэкологияси». Т.1998 й. 
 
LAGERSTROEMIA INDICA
 L. ВА 
CAESALPINIA GILLIЕSII
 WALL.ЛАРНИНГ ҚАРШИ 
ВОҲАСИ ШАРОИТИДА МАВСУМИЙ РИВОЖЛАНИШ МАРОМИГА ДОИР
Шаропова М.А.
Қарши давлат университети 
Бугун замонавий шаҳарсозликнинг асосий талабларидан бири жойларни ҳудуд иқлим 
омилларига мос манзарали ўсимликлар билан кўкаламзорлаштиришдир. Бу ўз навбатида 
маҳаллий манзарали ўсимликлар ассортименти кам бўлган Қарши воҳаси шароитида юқори 
манзарали ўсимликларни интродукция қилиш вазифасини белгилаб беради. Шундай 
ўсимликлардан 
Lagerstroemia indica
L. ва 
Caesalpinia gilliеsii
Wall. бўлиб, уларни интродукция 
қилишдан мақсад юқори манзарали кўркам кўриниши, гулларининг ўта чиройлилиги, узоқ 
муддат (май ойидан кеч кузга қадар) қийғос очилиб туриши, гултожбаргларининг ранг – 
баранглилиги учун манзарали ўсимлик сифатида қўллашдан иборат

Қуйида ушбу 
интродуцентларнинг Қарши воҳаси шароитидаги мавсумий ривожланиш мароми ҳақидаги 
фикрларга тўхталамиз. 
Lagerstroemia indica
L.– табиий ҳолда Марказий ва Жануби-шарқий Хитойда, шунингдек, 
Жанубий Кореядан Ҳиндихитойгача бўлган ҳудудда, Япония, Тайвань, Филиппин ва Жануби-
шарқий Осиѐдаги бир қатор оролларда, ҳамда Ҳиндистонда тарқалган. 
Caesalpinia gilliesii
(
Poinciana gilliesii
) – Марказий ва ғарбий Аргентинадан келиб чиққан бу тур сариқ рангли 
гулларидан қизил чангчилари осилиб туриши сабаб Жанубий Америкада ―така соқоли‖ (―barba 
de chivo‖) деб ҳам аташади. 
Caesalpinia gilliesii 
Wall. ─ табиий ҳолда Жанубий Америка, 
хусусан, Аргентина ва Уругвайда бирмунча қурғоқчил шароитда ўсади [1,2] .
Маълумки, фенологик кузатувлар ўсимликнинг турли фазалари муддатларини белгилаш 
билан бирга, уларни чидамлилиги, маҳсулдорлиги, манзаралилиги, ҳамда, ҳаѐтий 
жараѐнларининг маромини аниқлашда муҳим аҳамиятга эга. Ҳар йилги метереологик омиллар - 
ҳарорат, ѐғин миқдори, ҳавонинг нисбий намлиги кабилар ўсимликнинг мавсумий 
ривожланишига албатта таъсир кўрсатади.
2010 – 2015 йиллар давомида олиб борилган кузатувларимизга кўра, 
Lagerstrоemia indica
L. ва 
Caesalpinia gilliеsii
Wall. табиий ареалидаги орттирилган хусусияти сабабдан бўлса керак, 
ўз вегетациясини Қарши шароитида ўстириладиган бошқа дарахт ва буталарга нисбатан бироз 
кеч (15-20 кун кейин) бошлайди. Иссиқ иқлимдан келиб чиққан ўсимликларнинг бундай 
хусусияти ўз навбатида баҳорнинг ноқулай об – ҳавосидан ҳимояланиш имконини ҳам беради. 
Ҳар иккала ўрганилаѐтган тур вегетациясини Қарши шароитида апрель ойининг биринчи 
декадасида бошлаб, 
Lagerstrоemia indica
L. ноябрь ойининг ўрталаригача, 
Caesalpinia gilliеsii
Wall. дастлабки совуқ тушгунга қадар, қарийиб етти - саккиз ой давом этади. Об-ҳаво 
шароитига боғлиқ ҳолда вегетациясини бошланиши ва тугаши, фенологик фазаларининг 
муддатлари ўртача 15 кунга фарқ қилади (2-жадвал). 
Lagerstroemia indica
L. Қарши шаҳри шароитида вегетациясини анча кеч, яъни, 02.04 – 
10.04 да бошлади. Орадан 8 - 9 кун ўтиб, ўсимлик тўлиқ барг билан қопланди. Дастлаб учки, 
кейин ѐн новдалар ўсиб, улар билан гулғунча билан тугалланди. Ғунчалар 15.05 -25.05, ўртача 
ҳаво ҳарорати паст йиллари 28.05 да ҳосил бўлди. Тўпгулдаги ғунчалар 7–9 кун давомида тўлиқ 
шаклланиб 20.05 – 1.06 дастлабки гуллар очила бошлади. Ялпи гуллаш жараѐни июнь ойининг 
биринчи ўн кунлигидан сентябрни биринчи ўн кунлигигача давом этиб, четдан қараганда 
ўсимлик фақат гуллардан иборатдек кўринади. Қарши шароитида 
Lagerstroemia indica
L. 
дастлабки очилган гуллари мева бермади, фақатгина салқин тушганидан сўнг, яъни 3.08 – 15.08 
мева ҳосил қилиб, сентябр ойининг ўрталарида пиша бошлади. Меваларни ялпи пишиши 7.11 -


156 
10.11 га тўғри келди. Уларни худди шу пайтда, яъни 20 – 27.11 (30.11) да териб олиш мақсадга 
мувофиқ, акс ҳолда ҳаво ҳарорати пасайиши сабабли кўсакчалар ѐрилиб, ичидаги уруғлар 
сочилиб кетиши ѐки совуқ уриб зарарланиши мумкин.
1-жадвал 

Download 7,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   145   146   147   148   149   150   151   152   ...   414




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish