Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

 
 
HIBISCUS SYRIACUS
 L. NING MAVSUMIY RIVOJLANISHI
Raximov A.L. 
Qarshi davlat universiteti 
 
Rivojlanib borayotgan mamlakatimizning shahar va qishloqlarini obodonlashtirish, 
ko‗kalamzorlashtirish ishlari mamlakatimiz rahbariyati va har bir yurtdoshlarimiz tomonidan alohida 
amaliy kasb etib bormoqda. Tajribalarimizda o‗rganilayotgan 
Hibiscus syriacus
L. o‗zining 
manzaraliligi, uzoq muddat gullashi, tashqi muhit omillariga bardoshliligi bilan ko‗kalamzorlashtirish 
ishlarida qo‗llanilmoqda. 
Hibiscus syriacus
L. Malvaceae oilasiga mansub, bo‗yi 3 m but yoki 5-6 m 
kichikroq daraxt. 
O‗simliklarning ontogenezini o‗rganishda, ularning boshlang‗ich davrlarini va bosqichlarini 
o‗rganmasdan turib, keyingi o‗sishi va rivojlanishi haqida fikr yuritish qiyin [1]. 
Tajribalarimiz 2008-20011 yillar davomida Toshkent va Qarshi sharoitida o‗rganildi. 
Laboratoriya sharoitida Petri kosachasida unuvchanlik darajasi o‗rganildi, urug‗lar bir kunda suvga 
bo‗kib, ikkkinchi kuni murtak ildiz urug‗ po‗stini yorib chiqqan kundan boshlab to 5-kungacha tez 
sur‘atda unib, unuvchanlik 40 %, 6-kundan boshlab, urug‗larning unishi sekinlasha boshlaydi. Shu 5 
kun davomida deyarli 38 % urug‗lar unib bo‗ldi. Qolgan urug‗lar tajribaning oxirigacha 4-3-2-1 tadan 
har kuni unib boradi. Urug‗lar 1 oy davomida 94% undi. 
Dala sharoitida urug‗lar uch xil chuqurlikda, 100 tadan 3 takrorlikda ekib ko‗rildi. 7-10 sm 
chuqurlikda ekilgan urug‗larning 5 % unib chiqdi. Ushbu variantda ekilgan urug‗lar unib chiqish 
muddati ancha kech, 22-25 kunni tashkil etdi. Ekilgan urug‗lar kovlab ko‗rilganda urug‗larni hammasi 
nishlaganini kuzatdik, ammo o‗simliklar yer yuzasiga ko‗tarilib chiqa olmadi. 5-6 sm chuqurlikda 50 %, 
unib chiqish vaqti 12-14 kun, 1-1,5 sm da 95 %, unib chiqishi 7-8 kunni tashkil etdi.
Urug‗larning yuqori darajada unishi haroratning +22-25
0
C ga to‗g‗ri keldi, harorat pasayishi 
bilan urug‗larning unushi va maysalarning o‗sishi sekinlashdi. Urug‗larning unish tezligi, maysalarning 
keyingi rivojlanishiga ham bog‗liq bo‗ladi [2].
Siriya gibiskusi dala sharoitida ekilganda, urug‗lar yaxshi unib chiqishi uchun 1-1,5 sm 
chuqurlikda, 5-7 sm oraliqda, qator oralig‗i 30-35 sm da ekildi. Urug‗lar ivitib ekilgani, ivitmagan 
urug‗larga nisbatan 2-3 kun oldin unib chiqdi, 5-6 kundan keyin urug‗palla hosil bo‗ladi, ularning 
uzunligi 0,4-0,6 sm, eni 0,3-0,5 sm bo‗lib, gipokotil uzunligi 0,7-1 sm ga yetdi. Chin barg 8-10 kundan 
keyin hosil bo‘ldi, uning uzunligi o‗rtacha 1 sm, eni 1,8 sm. ildizi esa 1,3-1,5 sm ni tashkil etdi. O‗n 
besh kundan keyin barg o‗lchami 2,5 x 2,7 sm ga yetdi. 

---

114 
H. syriacus
L. ikkinchi yildan novda hosil qiladi. 2-3 yoshli o‗simliklarda g‗unchalar asosiy 
poyaning uchki qismida, 5-10 yoshdagi o‗simliklarda o‗rta qismidagi novdalarning uchunchi bo‗g‗imida 
dastlabki g‗unchalar hosil bo‗ladi. Novdalar o‗sishdan to‗xtash oldida novdaning yuqori qismiga 
g‗unchalar 6-8 ta, g‗uj bo‗lib hosil bo‗ladi. 
Jadval