Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

Coccinella septempunctata
turi qo‘ng‘izlarining qishlash 
qalinligi 19 dona, ‗Surxon‖ qo‘riq xonasi mevali daraxtlari xazonlari to‘shamalari ostida 
Thea 
vigintiduopunctata
turi qo‘ng‘izlari 8 donagacha 
Adalia bipunctata 
turi qo‘ng‘izlari tol bargi 
to‘shamalari ostida 15 donagacha qishlashi kuzatildi.
Kuz ayniqsa bahor oylarida shahardagi barg to‘shamalari va o‘simlik qoldiqlari yig‘ishtirilib 
yoqib yuborilishi odatdagi hol bo‘lib, bunda qishlovchi koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlarining ko‘plab 
qirilib ketishiga sabab bo‘lmoqda. G‘alla o‘rimi tugatilgandan keyin bunday dalalarga ataylab o‘t 
qo‘yish ham entomofaglar, jumladan koksinellidlarni ko‘plab qirilib ketishiga ham sabab bo‘lmoqda.
G‘ala o‘rimi tugatilgandan keyin bunday dalalarga ataylab o‘t qo‘uish ham entomofaglar, 
jumladan koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlarini koplab qirilib ketishiga ham sabab bo‘lmoqda.
Xulosa qilib aytganda koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlar tabiiy populyatsiyalarini muhofaza qilish 
maqsadida, entomofaglar uchun xavfsizroq kimyoviy preparatlarni koksinellid (xonqizi) 
qo‘ng‘izlarining tinim fazalik, tuxum va g‘umbak, davrida qo‘llashni ta‘minlash; zararkunandalarga 
qarshi kurashda preparatlarni yoppasiga qo‘llashdan voz kechib, faqat zararlangan manbalardagina 
zararkunandalarga qarshi kurashda kimyoviy vositalardan foydalanish; beda o‘rimida entomofaglarni 
saqlab qolish maqsadida o‘rim agentlari oldiga maxsus silkitkich moslamalarini o‘rnatish; dala chetlari 
va bo‘sh partov yerlarga entomofag - koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlarni jalb qiluvchi nektarli 
o‘simliklarni ekish; koksinellid (xoqizi) qo‘ng‘izlarining ko‘plab yig‘ilib qishlash joylarini muhofaza 
qilish; koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlarining qishlash joylaridan biri hisoblangan xazonlarni va 
o‘simlik qoldiqlarini yig‘ib yoqib yuborishni ta‘qiqlash va boshqa tadbirlar muhim ahamiyat kasb 
etadi. 
Adabiyotlar. 
1.
Азимов Д.А., Хамраев А.Ш., Абдуназаров Б.Б. Сохранение биологического разнообразия 
//Национальная стратегия и план действия. Тошкент, 1998. 135 стр.
2.
Жабборова О.И. Кокцинеллид (хонқизи) қўнғизларини йиғиш, аинқлаш ва биология 
дарсида улардан фойдаланиш. Бухоро. ―Шарк Бухоро‖. 2015. 56 бет. 

---

95