Hayrat ul-Abror (I- qism) Alisher Navoiy

Hayrat ul-Abror (II- qism) 
Alisher Navoiy 
 
71 
http://ziyonet.uz/ 
Boylik bilan oʻzingni katta deb bilma; qanoat boyligi bilan boshingni koʻtarib yur. Butun 
bir osmon bitta non bilan kun kechiradi; oyning gardishini esa koʻksiga tosh qilib boylab 
olgan. Shuning uchun 
Xudo uning tuzilishini nodir qilib yaratdi, nima qilay desa, shunga qodir qildi. Oʻz yogʻi 
bilan qovurilgan sham atrofida osmon ham fonusdek aylanadi. Koʻz doim shuning uchun 
ravshanki, u mehrob ostida turib, ikkita bodom bilan oziqlanadi. Ogʻizning ishi ovqat 
yeyish boʻlgani sababli chaynash uchun Xudo ikki qator tish ham yaratdi. Zebu ziynat va 
tama’dan yiroq turgan kishining tinchligi yaxshiroq boʻladi. 
Bilki, durru gavhar quloqqa ozor beradi; quloq uchun eng yaxshi dur deb soʻzni bil. 
Isirgʻa oltindan boʻlsa, quloqni ogʻritadi; zarxal etik esa oyoqni ogʻritadi. Yaxshi gapni 
quloqning bezagi bil; etik keng boʻlsa, oyoq osoyish topadi. Kishi choʻlda tiniq buloqni 
topib olsa, oltin qadah qidirib oʻltirmasdan, sopol idishda ham suv icha beradi. Suv sopol 
idishda yaxshi turadi; oina kul bilan toza boʻladi. Koʻzguning dastasi oltindan boʻlmasa 
ham, uning yuziga nafas tegmasa boʻldi. Tashna odam suv bilangina xursand boʻladi; 
bunday vaqtda u oltin qadahni xayoliga ham keltirmaydi. Ootgan nonni suvga toʻgʻrab, 
ivitib yeyayotgan odamga quyoshning gardishi, hayot suvi haqida oʻylashning nima 
keragi bor? 
Chiroyli boʻlsin, deb kim oshiga sabzi va sholgʻom oʻrniga oltin, kumush, noʻxat oʻrniga 
qimmatbaho dur, mayda lavlagi oʻrniga toza la’l solgan?! Ovqatning yuzida zarrin nur 
sochuvchi quyosh, tovoq ustida esa non oʻrniga oy kulchasi, non ustidagi koʻk oʻrniga 
zumurrad, dasturxon ustida bodring oʻrniga koʻk tosh boʻlsa, Xudo haqi, kel, oʻzing insof 
bilan ayt, och odam bu narsalarni qanday qilib yeydi?! 
Bular orasida ajoyib narsalar boʻlsa ham, lekin durlari tishlarni sindiradigan ofat; 
chaynaganda tishga ozor yetib, yutaman desang, boʻgʻuz jarohatlanadi. Hashamat uchun 
qilingan bu osh yeyiladigan boʻlsa, u osh emas balki bir necha boʻlak toshdir. Bu osh 
oshqozonga yuborilar ekan, ayt-chi, uni oshqozon qanday xazm qiladi? Oshqozon mayda 
toshlarni emas, oʻziga muvofiq oshni xazm qiladi. Ularni sen yeyish munkin boʻlgan 
ovqat deb hisoblama; ular boshdan-oyoq odamni oʻldiradigan zahardir. Kimki bu 
narsalarning bahosini sanaydigan boʻlsa, oʻzini oʻldirib, xunining bahosini berishi kerak. 
Ular xazm boʻlgan taqdirda ham, insofing boʻlsa, boq, bu qanday xaddan oshish va 
isrofdir. 
Kimki Qorun xazinasiga ega boʻlib, Jamshid mamlakati, Faridun toji uniki boʻlib, xayr 
uchun butun bir xazinasining eshigini ochmasa, foydasiz durru gavhar sochmasa, oʻrinsiz 
karam koʻrsatmasa, bitta xayrga yuz minglab diram bermasa, ochga ovqat bersa, 
yalangʻochga toʻn, yuz soʻm soʻraganga ming soʻm, bir soʻm soʻraganga oʻn soʻm bersa, 
qancha boyligi boʻlsa shunga qanoat qilsa, Tangri oldida ham, xalq oldida ham uning 
ayblari doim kechiriladi. 

---