Hayot faoliyati xavfsizligidan oraliq savollari

20. Ishlovchilarni mehnat xavfsizligiga o`qitish.
Xozirgi zamon fan - texnika taraqqiyoti, ishlab chiqarishda zamonaviy, texnologiyalar va mashina-uskunalaming qo’llanilishi ishlab chiqarishda ishlayotgan har bir xodimdan yuqori malakani egallashni, ishlab chiqarish qonuniyatlarini yaxshi tushunishni va unga amal qilinishini talab qiladi. Xozirgi vaqtda ishchiiar xavfsizligini ta’minlash maqsadida ko’plab qoida, norma, yo’riqnomalar ishlab chiqilgan. Ammo, shunga qaramasdan, ishlab chiqarish korxonalarida baxtsiz xodisalar uchramoqda. Shu sababH sanoat korxonalarida ishlab chiqarishning xilma-xilligini hisobga olib, o’zi uchun mos keladigan mehnat xavfsizligini ta’minlash yo’riqnomalari tizimi (MXTYT) tashkil qilingan. Bu tizimlar ishchilarning xavfsizligini ta’minlovchi ish usullarini o’rgatish bilan ishchining mehnat xavfsizligini saqlash chora-tadbirlarini ham o’z ichiga oladi. Ishlab chiqarishda ishchilar mehnat xavfsizligiga quyidagi yo’riqnomalar asosida o’qitiladi
Kirish yo’riqnomasi. Bunda ishga kirayotgan yangi ishchilar kirish yo’riqnomasidan o’tkaziladi. Bu yo’riqnomaning asosiy maqsadi ishga kirayotgan ishchiga mehnatni muxofaza qilish, xavfsizlik texnikasi va sanoat sanitariyasi to’g’risida ma’lumotlar berish, uni ishlab chiqarish maydoni va sexlardagi tartib-qoidalarga o’rgatishdan iborat. Kirish yo’riqnomasi xavfsizlik texnikasi muhandisi tomonidaii jixozlangan mehnatni muxofaza qilish xonasida o’tkaziladi. Kirish yo’riqnomasini o’rgatishda mehnatni muxofaza qilish asoslari, ishlab chiqarishda o’rnatilgan ichki tartib-qoidalar, ish joyini tashkil qilish, uskuna qurilmalardan xavfsiz foydalanish qoidalari, baxtsiz xodisalarning oldini olish usullarini tushuntirish, xavfli moddalar bilan ishlash tartibi, jixoz-uskunalarni to’xtatish usullari, zarur vaqtda ko’rsatilgan tartibda birinchi yordam ko’rsatish va boshqa masalalar muxokama etiladi. Kirish yo’riqnomasidan o’tkazilgan ishchi bilimi maxsus daftarda qayd qilinadi.
Ish joyidagi yo’riqnoma. Bunday yo’riqnoma ishchining bir ish joyidan ikkinchi ish joyiga o’tkazilganda amalga oshiriladi. Ish joyidagi yo’riqnomada ishchilarga ishchining doimiy ish joyi, xavfli ish jarayonlari, muxofaza qurilmalari va ularning vazifalari, ishni olib borish qoidalari, uskuna, moslamalarning sozlanganligi va yerga ulanganligi, shaxsiy muxofaza vositalarining vazifalari xususida bilim beriladi. Ish joyidagi yo’riqnomadan o’tkazilgan ishchilar bilimi tekshirilgach, maxsus daftarga yoziladi va imzo chekiladi, so’ngra, mustaqil ish yuritishga ruxsat etiladi.
Rejali yoki takroriy yo’riqnoma. Bu yo’riqnomadan korxonadagi hamma ishchilar (ish staji, kasbi, malakasidan qat’i nazar) korxona kasaba uyushmasi qo’mitasi bilan kelishilgan bir vaqtda o’tkaziladi.
Rejadan tashqari yo’riqnoma. Agar mehnatni muxofaza qilish qoidalarida, texnologik jarayonda, uskuna-moslama tuzilishida, ishlatilayotgan xomashyolarda o’zgarishlar bo’lsa, ishchilar xavfli ish usullaridan foydalansa, baxtsiz xodisalar yuz bersa, mehnat intizomi va xavfsizlik texnikasi qoidalari buzilsa, avariya sababli baxtsiz xodisa ro’y bergandan keyin darxol o’tkaziladi.
Kundalik yo’riqnoma - maxsus ruxsatnoma bilan bajariladigan xavfli ish bajaruvchilarning ish boshlashlaridan oldin o’tkaziladi. Bu yo’riqnomaning o’tkazilganligi haqidagi ma’lumot maxsus-ruxsatnoma qog’ozida yozib qo’yiladi.