Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

11 – Amaliy mashg`ulot.
Mavzu: Yong`in sodir bo`lganda evakuatsiya rejimi va odamlarni evakuatsiya qilishning instruktsiyasini tuzish
Ishning maqsadi: Yong`in sodir bo`lganda o`qituvchini harakatining tartibi va ketma-ketligini o`rganish. Berilgan bino uchun evakuatsiya rejasini ishlab chiqish.
Ishni bajarish tartibi:

1. 
   Adabiyotlardan yong`in sodir bo`lganda qilinadigan harakatlar ketma-ketligi o`rgatiladi.
   
2. 
   Yong`in sodir bo`lganda qilinadigan harakat odamlarni evakuatsiya qilish rejasi bilan tanishtiriladi.
   
3. 
   Yong`in sodir bo`lishda quyida keltirilgan odamlarni evakuatsiya qilinishining taxminiy instruktsiyasi tanishtiriladi.
   
4. 
   Yong`in sodir bo`lganda o`qituvchining topshirig`i bilan insonlarni evakuatsiya qilish rejasini chizish, hamda unga doir yo`riqnomani tuzish.
   

Ish uchun kerakli jihozlar:
1. Tartibli ko`chirish rejasi
2. Tartibli ko`chirish chizmasi
3. Belgilangan bino uchun yo`riqnoma.
Nazariy ma’lumot:
Evakuatsiya vaqtini aniqlashga oid masalalar yechish
Korxonada yong`in sodir bo`lganda ishchilarni evakuatsiya qilish vaqtini aniqlash lozim. Korxona boshqarma binosi panel turida, avtomatik yong`indan darak beruvchi tizim bilan jihozlanmagan. Korxona ikki qavatli, o`lchamlari (A*B) m, koridor eni b, m. Korxona evakuatsiya chizmasiga ega. Xona hajmi V, m3 joylashishi zinapoya yonida birinchi qavatga tushishda. Zinapoya eni S, m, uzunligi L, m. Xonada n ta ishchi ishlaydi. Umumiy qavatda N ta ishchi ishlaydi. Birinchi qavatda X ta ishchi ishlaydi. Evakuatsiya chizmasi 5.7-rasmda keltirilgan.

5.7-расм. Evakuatsiya chizmasi
Hisoblash: Kategoriyasi bo`yicha xonalar yong`inga chidamliligi bo`yicha D va II darajali hisoblanadi.
Kritikda vaqt yong`in davomiyligi quydagi formuladan aniqlanadi:
c=1009 kJ/kg-grad ,
,%

Kislorod konsentrasiyasi miqdori bo`yicha yong`in davomiyligi quydagi formuladan aniqlanadi.
Minimal yong`in davomiyligi 5,05 daqiqani tashkil etadi. Ruxsat etilgan evakuatsiya vaqti quyidagi obyekt uchun: м=1; daq
1-uchastka bo`yicha ishchilarning harakat vaqti, xona gabarit o`lchamlarini hisobga olganda axb m. Ishchilar harakat oqimining zichligi aniqlanadi (1-uchastka) bo`yicha:
Harakat vaqti 100 m/daq, intensiv harakat 1 m/min, unda 1 uchastka bo`yicha:

Eshik o`rni nol deb qabul qilinadi. Eshik o`rnidan o`tishda harakat intensivligi normal sharoitda gmax=19,6 m/daq, eshik o`rnining enini b m deb olib quyidagi formuladan topamiz:
қ_д = 2,5 + 3,75 • б=2,5 + 3,75 • 1,1 = 6,62 м/дақ,
қ_д shart bajarilishi lozim.
Eshik o`rnidan o`tish vaqti quydagi formuladan aniqlanadi:

Ishchilar soni umumiy N ta ishchi ishlaydi, ikkinchi qavatda odam oqimining zichligi tashkil etadi:

Harakat tezligi L2 m/daqni tashkil etadi, harakat intensivligi V2 m/daq, 2-uchastkada harakatlanish vaqti (koridordan zinapoyagacha):

Zinapoyada harakat intensivligi quydagicha aniqlanadi (3 -uchastka):
,
Zinada pastga qarab harakat qilish vaqti (3-4- uchastka):
,
Birinchi qavatga tushganda odamlar bilan aralashish va harakatlanish. Odamlar oqimining` zichligi birinchi qavatda: .
Ko`chaga chiqishdagi harakat intensivligi vaqti: Н=(Н+Х)

Evakuatsiyaning hisobiy vaqti quydagi formuladan aniqlanadi:

Xulosa: Umumiy korxonadan evakuatsiya vaqti tev=6,88 daqni tashkil etadi.
5.4-jadval