Hayot faoliyati xavfsizligi (O`quv qo`llanma) toshkent 2019

Bug` yordamida o`chirish. Ba'zi bir sanoat korxonalarida juda ko`p miqdorda bug` hosil bo`lishi mumkin. Bunday korxonalarda yong`in chiqqan taqdirda bug`dan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Bug` bilan o`chirishning asosiy qonunyati shuki, xonalarga yuborilgan bug` kislorodga boy havoni siqib chiqarib, uning o`rnini egallaydi. Bug`ning o`t o`chirish samaradorligi uning ma'lum bir xonaga yuborilgan miqdoriga bog`liq bo`ladi. Bug`da bug` yonayotgan xonadagi asosiy bo`shliqlarning hammasini to`ldirib, kislorodli havoni butunlay siqib chiqarishi kerak. Bunda hosil bo`ladigan ortiqcha namlik o`t o`chirishning asosiy vositasi bo`la olmaydi.
Bug` bilan o`t o`chirishning mazmunini quyidagicha tushuntirish mumkin. Yong`in bo`layotgan xonaga qisqa muddat (5—10 minut) ichida ko`p miqdorda, ya'ni u to`lguncha bug` yuboriladi va tirqishlar iloji boricha berkitiladi. Bug` xonani butunlay qoplab, u yerdagi kislorodli havoni qisman siqib chiqaradi, qolgan qismida, xonaning yong`in hisobiga va yuborilgan bug` hisobiga 85 °C dan ortiq isib ketganligi sababli kislorod miqdori 31 % ga qisqaradi va xonadagi kislorod miqdori 15—16 % ga kamayadi.
Bu esa yong`inning davom etishi imkoniyatini yuqotadi.
Yong`inga qarshi suv ta'minoti. Odatda o`t o`chirish uchun ishlatiladigan suv katta bosim ostida kuchli oqim sifatida alangalanayotgan joyga yuboriladi. Buning uchun yetarli bo`lgan bosimni shahar sharoitida umumiy shahar vodoprovod tarmoqlari orqali hosil qilinadi. Yoki bo`lmasa ba'zi bir yerlarda maxsus tayyorlangan hovuz va idishlardan foydalanish mumkin. Past bosimga mo`ljallangan vodoprovod tizimidagi suv bosimi ma'lum miqdordagi suvni yer yuzasidan kamida 10 m uzoqlikka o`tishi kerak (5.2-rasm).
Yuqori bosimga mo`ljallangan vodoprovod tizimida esa ma'lum miqdordagi suvni stvollar yordamida binoning eng yuqori nuqtasidan kamida 10 m uzoqlikka otib berishi kerak.
Bunday vazifalar vodoprovod baklarini yetarli darajadagi balandlikka o`rnatish bilan yoki ayrim hollarda nasoslar yordamida bajariladi.