Hayot faoliyati xavfsizligi baqida tushuncha

Fojeli hodisa (katastrofa) va uoing oqibatlari Fojiali hodisa - rna' lum bir vaqt oralig' ida sodir bo'ladigan halokat demakdir. Fojia - turli xildagi inshootlaming buzilishi, moddiy boyliklaming yo'q bo'lib ketishi harnda odamJaming o' limi bilan sodir bo' ladi. Bundan tashqari, katta avariyalar oqibatida ham fojiaJar sodir bo'ladi. Masaian, atom elektrostansiyalarida va radioaktiv moddalar ishlatiladigan korxonalarda avariya sodir bo' lishi natijasida juda katta 144 : I I • t hudud zaharlanishi va oxir-oqibatda fojia bilan yakunlanishi mumkin. Mana shunday avariyalar natijasida sodir bo' layotgan fojiali hodisalar atom elektrostansiyalarida tez-tez uchrab turadi . Masalan, 1986-yil 26-aprel Chernobil AESidagi avariya bunga misol bo' ladi. Bu AESdagi bitta energoblok buzilib, undan tashqariga juda ko'p miqdorda chiqqan bug' holdagi vodorod atmosferadagi havo bilan aralashishi natijasida portlab, radioaktiv chiqindilar atrof muhitga tarqalgan. Natijada yong'in sodir bo'lib, yaqin atrofdagi odamlar o' igan va o' nlab odamlar turl; darajadagi radiatsiya nurini olgan, juda katta hudud radioaktiv moddalar bilan zaharlangan, 100 mingdan ortiq odamlar evakuatsiya qilingan. Ayniqsa, kimyo, neft va gaz sanoatida yuz beradigan i~rt ash ar katta fojialar bilan tugayd/ r: qo'l, oyoq chiqishi, et llzilishi, to'qimalaming uzilishi, kesilishi, kuyishi, zaharlanishi, tok urishi va boshq£l talafotlarga ham sabab bo'ladi. Shuning uchun avariya va fojia bo'lganda turli xii jarohatlarga o'z vaqtida, tezlikda yordam ko'rsata bilish kerak.
8.1. Tcrrorizm va tcrrorchilik harakatlari haqida tushuncha Terrorizm lotincha «terror» so'zidan olingan bo'lib, siyosiy, ..:Imi)', mafkuraviy va boshqa maqsadlarga erishish uchun shaxsning hayoti, sog'lig'iga xavf tug'diruvchi, mol-mulk va boshqa moddiy boyliklaming yo'q qilinishi xavfini keltirib chiqaruvchi hamda davlatni, xalqaro tashkilotni, jismoniy yoki yuridik shaxsni biron-bir harakatlar sodir etishga yoki sodir etilishidan tiyilishiga i118jbur qilishga, xalqaro ml'nf,sd'31i .jn'; 147 murakkablashtirishga, davlatning suverenitetini, bududiy yaxlitligini buzishga, xavfsizligiga putur yetkazishga, qurolli mojarolar chiqarishni ko'zlab ig'vogarliklar qilishga, aholini qo'rqitishga, ijtimoiy siyosiy vaziyatni beqarorlashtirishga qaratilgan. Terrorizimning ikki turi mavjud: a) yakka tartibdagi; b) uyushgan guruhli terrorizm; Terrorizm o'rta asrlardan boshlab barcha mintaqa va mamlakatlarda uchrab, o'z faoliyatini amalga oshirgan. Lekin o'tgan asming oxirlaridan uning yangi ko'rinishlari vujudga keldi: jumladan, chet el davlatlari va hukumatlari rahbarlarini, ulaming diplomatik vakillarini o'idirish yoki o'g'irlash, elchixonalar, xalqaro tashkilotlar binolarini portlatish, aeroportlar va vokzallarda portlash sodir etish, havo kemalarini olib qochish, odamlarni garovga olishi va boshqa shunga o'xshash nomaqbul harakatlami amalga oshirish. Bulardan kO'rinadiki, tenorizmga aniq va yakdil ta'rif berish ancha murakkabdir.. Terrorchi - terrorchilik faoliyatini amalga oshirishda ishtirok etayotgan shaxs. Terrorchilik guru hi - oldindan til biriktirib terrorchilik harakatini sodir etgan, bunday harakatga tayyorgarlik ko' rgan yoki uni sociir etishga suyuqasd qilgan shaxslar guruhi. Terrorchilik tashkiloti - ikki yoki undan ortiq shaxsning yoki terrorchilik guruhlarining terrorchilik faoliyatini amalga oshirish uchun barqaror birlashuvi. Terrorchilikka qarshi operatsiya - terrorchilik harakatiga chek qo'yish va uning oqibatlarini minimallashtirish, shuningdek, jismoniy shaxslaming 148 xavfsizligini ta'minlash hamda terrorchilami zararsizlantirishga qaratilgan kelishilgan va o'zaro bog' liq maxsus tadbirlar majmuyi. Termrcbilikka qarshi operatsiya o'tkazilgan zona - joyning yoki akvatoriyaning aiohida uchastkalari, havo bo'shlig'i, transport yositalari, bino!ar, imoratlar, inshootlar, xonalar va terrorchilikka qarshi operatsiya o'tkazilgan doirada ularga tutash hududlar. Terrorchilik faoJiyati - terrochilik harakatini uyushtirish, rejala<;htirsh, tayyorlash va amalga oshirishdan, tuzishdan, ularni moliyalashtirish va moddiy-tehnika jihatdan ta'minlashdan iborat bo' lgan faoltiyat Terrorcbilik harakati - garovga ushlab turish uchun shaxslarni qo'lga olish yoki ushlab turish, davlat yoki jamiyat arbobining, aholining milliy, etnik, diniy va boshqa guruhlari, chet el davlatlari va xalqaro tashkilotlar vakillarining hayotiga tajovuz qilish, davlat yoki jamoat ahamiyatiga molik obyektlarni bosib olish, shikastlantirsh, yo'q qilish, portlatish, o't qo'yish, portlatish qurilrnalarini, faol, biologik, portlovchi, kimyoviy va boshqa zaharlovchi moddalarni ishlatish yoki ishlatish yo'li bilan qo'rqitish, yeT usti, suv va havo transporti vositalarini qo'iga olish, olib qochish, shikastlantirish, yo'q qilish, aholi gavjum joylarda va ommaviy tadbirlar o'tkazilayotganda vahima ko'tarish va tartibsizlik keltirib chiqarish, aholi hayotiga, sog'lig'iga, jismnoiy yoki yuridik shaxslar mol-mu!kiga, avariyalar, texnogen xususiyatli halokatlar sodir etish yo'li bilan zarar yetkazish yoki xavf tug'dirish, tahdidiy har qanday vositalar, usullar bilan )oyish tarzida terrorchilik tusidagi jinoyatlarni, O' zbekiston Respublikasi qonun hujjatlarida va xalqaro huquqning umum e'tirof etilgan normalarda belgilangan telTorchilik tusidagi boshqa harakatlarni sodir etish.