Hayot faoliyati xavfsizligi baqida tushuncha

6.5. Yer silkinish oqibatlarini tugatish chora-tadbirlari Yer silkinishining oqibatlarini tugatishda ishga yaroqli har bir kishi ishtirok etishi zarur va quyidagi ishlar birinchi ishlar hisoblanadi: - Yer tagida qolgan, buzilgan va yong'inli uyda qolgan odamlarni qutqarish. - Ishlab chiqarish, kommunal-energetik tizimlarda sodir bo'ladigan avariyalami to'sish va to'g'rilash (chunki bular inson hayotiga xavf soladi). - Buzilgan uylami, inshootlarni tiklash. - Talafot ko'rganlarga tibbiy yordam ko'rsatish punktlarini tayyorlash. - Yer silkinish o'chog'ida suv ta'minotini tiklash. Albatta, mana shu ishlami bajarishda ishtirok etayotgan hal' bir odam ehtiyot choralarini ko'rgan holda, kerakli joylarda shaxsiy himoya vositalardan foydalanishlari zarur. Hech qanday o'zboshimchalik, belgilanmagan chora-tadbirlar va xatti-harakatlarni amalga oshirish man etiladi.Yer silkinishi boshqa turdagi tabiiy ofatlami, falokatlarni: masalan, yer surilishi, suv toshqini, gor ko'chkisi, yong'in chiqishi va avariyalar. kommunal-energetik tizimlarning izdan chiqishi, kimyo sanoati 110 korxonalarida avariya natijasida KTZMlaming tashqariga to'kilishi, AESlarda radioaktiv l1loddalaming atmosferaga chiqishi va boshqa xavfli ofatlaming yuzaga kelishiga sabab bo'lishi mumkin. Ammo, hozirgacha yer silkinishining aniq vaqtini va joyini ayta oladigan uslub yo'q. Lekin yeming tavsifli xususiyatlari. tirik mavjutodlaming xatti-harakatlari o'zgarishiga qarab olimlar yer silkinishi haqida muhim ma'lumotlarni beradilar.
6.6. Suv toshqini va uning taIafotiari Keyingi paytlarda respublikamiz hududining ko'pchilik qismida gidrometerologik holatning keskin o'zgarishi tufayli, aholining hayot faoliyatini, tabiatini, moddiy resur5lai' sif~tini izdan chiqaruvchi fnvqu l odd3 113 vaziyat (sellar, suv toshqinlari, qor ko'chkilari, kuchli shamollar, qllrg'oqchilik va h.k.)lar kuzatilmoqda. Bunday holatlarning yuzaga kelishiga biologik va meterologik o'zgarishlami hisobga olmaslik, yangi yerlami o'zlashtirishda qo'yilgan xatoliklar, Sllg' orish tizrnida zarnonaviy tcxnologik usullarning joriy etiimaganligi sabab bo'lmoqda. ini deb daryo, ko'I., hovuzlardagi suv sathining keskin ko'tarilishi natijasida ma'lum maydonlardagi yerlarning suv tagida qolishiga aytiladi. Suv toshqiniga turli omillar sabahchi bo' ladi: - kuchli yomg'ir yog'ish oqibatida (jala, sel quyishi); - qorlami surunkali erishi natijasida; - kuchli shamel esishi natijasida; - oqar daryolardagi muzliklarning yig'ilib, sun'iy to 'g'on hosil qiiishi; - tog' jinslarining nurashi, surilishi yoki boshqa sabablar bilan suv saqlash omborlarining buzilishi oqibatida.