Hayot faoliyati

Zilzilalar va ular oqibatlaridan muhofazalanish usullari 
Dunyo bo‘ylab yuz berayotgan, ko‘lami hamda 
keltirayotgan talofati ortib borayotgan turli tusdagi tabiiy, 
texnogen va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar keng 
jamoatchilik
ni, davlatlar hamda yuqori nufuzga ega bo‘lgan 
Xalqaro tashkilotlar e’tiborini tortmoqda. 
Agarda e’tibor berilsa, zilzila insonlarga unchalik katta xavf 
solmaydi. Ularning qurbon bo‘lishi va yaralanishiga asosan u 
keltirib chiqargan ikkinchi turdagi hodisalar sabab. Bu baxtsiz 
hodisalarga quyidagilar kiradi: 
* binolar ba’zi qismlarining buzilishi va qulashi, g‘isht 
parchalari, shiftdagi bezaklar, chiroqlarning tushib ketishi; 
* oyna parchalarining yuqori qavatdan tushishi; 
* elektr simlarining 
yo‘llarga tushishi; 
* xonadon ichidagi og‘ir buyumlarning tushib ketishi; 
* qo‘rquv yoki vahima oqibatida insonlarning g‘ayrioddiy 
xatti-harakatlari; 
* gaz quvurlarining yorilib ketishi va yong‘inning paydo 
bo‘lishi ; 
* kuchli zaharli modda obyektlarining soz holatdan chiqib 
ketishi; 
* suv omborlari va boshqa tabiiy ko‘llarning buzilib ketishi; 
* yuqumli kasalliklarning paydo bo‘lishi va hk. 
Olimlarning fikriga qaraganda zilzila paytida 

---

53 
jabrlanganlarning 10 % zilzila oqibatida qulab tushgan jismlar, 
ya’ni binolardagi o‘pirilishlar, zinalarning buzilib ketishi yoxud 
shu kabi omillar sabab jabrlansa, qolgan 90% zilzila davrida 
qanday harakat qilishni bilmasligi oqibatida jabrlanar ekan. 
Zilzilalarga tayyorlanish kichik qadamlardan boshlanadi. 
59 
Zilzilalar yuz berayotgan yoki seysmik faol hududda 
yashovchi kishilar uchun u doimiy xavf manbasi hisoblanadi. 
Inson umri davomida hamisha o‘zini turli xavflardan oldindan 
himoyalashga harakat qilgan. Uning manbasi, kelib chiqish 
sabablarini o‘rgangan, imkon qadar bunday xavflarni yuz 
berishini oldini olgan. Buni yuqorida keltirilgan mavzularda 
ham aytdik. Hayotimizda ko‘plab xavf manbalari bilan 
tanishmiz va ularning oldini olishga harakat qilganmiz. 
Masalan, uyimizni begonalardan muhofaza qilish uchun temir 
eshik, 
oynalarga panjara qo‘yamiz, signalizatsiya o‘rnatamiz, 
kuzatuv kameralari qo‘yamiz, mashinamizda xavfsizlik 
kamarini taqamiz. Bunday ehtiyotkorliklar biz uchun oddiy hol 
bo‘lib qolgan. 
O‘z xonadonini zilziladan xavfsiz qilish ham seysmik hududda 
yashovchi 
insonlar uchun odat bo‘lishi lozim. 
Avvalambor biz uyimiz, ishxonamiz, farzandlarimiz o‘qiydigan 
maktabdagi xavflarni aniqlab, ularni kamaytirishga harakat 
qilishimiz lozim. Uy, ishxona, ko‘cha va boshqa yerda zilzila 
sodir bo‘lganida o‘zingizni qanday tutishingizni, nimalar 
qilishingizni avvaldan o‘ylab oling. Bu saboq sizga favqulodda 
vaziyatlar paytida juda qo‘l keladi.