Harbiy-texnik instituti sh. X. Kamilov raqamli qurilmalar: kombinatsion, ketma-ketli

u
5
ning ikkinchi va uchinchi 
kirishlarida va u
4
ning mavjud bo‘ladi. Agar kon’yuktorning xech bo‘lmas 
bironta kirishida mantiqiy “0” mavjud bo‘lsa, unda uni chiqishida 
kon’yuktorning boshqa kirishlaridagi signallarga qaramasdan mantiqiy “1” 
bo‘lmaydi. Shuning uchun kon’yuktorning 
u
4
-u
6
chiqishlariga mantiqiy “1” 
uzatilmaydi. Lekin ko‘rsatilgan (00) kodda u
1
va u
2 
invertorlarning chiqishlarida 
signal mantiqiy “1” ga teng. Mos ravishda mantiqiy “1” 
u
3
 
invertorning ikkinchi 
va uchinchi kirishlariga uzatiladi. Agar 
x
1
shinada kirish impulslari ta’sir etsa, 
unda 
u
3 
kon’yuktor orqali ular 
U
uzatiladi. Kod almashganida, masalan (01), 
signallar 
x
2
kirish shinasidan u
4 
kon’yuktor orqali chiqishga uzatiladi va .x.k.
4.9. rasm. 
Ushbu multipleksorni sinxronlovchi impulslar manbasiga qo‘shimcha 
(to‘rtinchi) kirishlarni ulagan holda 
y
3
-y
6
kon’yuktorlarni qo‘llab snnxronlovchi 
qilish qiyin emas. 
Multipleksorlar turli seriyadagi IMS ko‘rinishida ishlab chiqariladi (ilova4). 
Masalan, 155KP5 – 8-1 invers chiqishli multipleksor; K561KP1- ikkitali

---

61 
4-kanalli multipleksor; 155KP1- 16-1 (n=4 bo‘lganida) strobirlovchi va x.k.. 
Multipleksorlarni shartli grafik belgilanishi 4.10. rasmda keltirilgan.
MULTIPLEKSORLAR
4 1 4 1
strobirlanishsiz strobirlanuvchi 
a) b) 
4 1 8 1 
Ikkitali 
v) g) 
4.10. rasm. 
Multipleksorlar EHM elementlaridan biri bo‘lib, undan quyidagi 
qurilmalarni tayyorlash uchun keng foydalaniladi: 
1)
raqamli signallarning kommutator-selektorlarini; 
2)
doimiy saqlovchi qurilmalarni; 
3)
mantiqiy funksiyalarni amalga oshiruvchi, kombinatsion sxemalarni; 
4)
kodlarni aylantiruvchilarni (misol uchun, parallel kodni ketma-ket kodga) 
va boshqa tarmoqlarni qurish uchun keng ishlatiladi. 

---

62 
4.11 rasm. Multipleksor. 
Multipleksor deb, yagona chiqishni mavjud kirishlardan biriga ulaydigan 
sxemaga aytiladi. Chiqish 
F
dagi (4.11. (a) rasm.) mantiqiy signal kirishdagi x
i
signalning qiymatini qabul qiladi. Chiqish kirishlarning qaysi biriga ulanish 
boshqaruvchi signal