Harbiy-texnik instituti sh. X. Kamilov raqamli qurilmalar: kombinatsion, ketma-ketli

 
4.2. Multipleksorlar va demultipleksorlar 
Multipleksor deb, signalni har qanday kirishdan umumiy chiqish shinasiga 
uzatish uchun mo‘ljallangan qurilma nomlanadi. Kirishdan signal chiqishga 
uzatilayotgan kirish odatda parallel kod ko‘rinishida berilayotgan boshqarish 
signali qiymatiga ko‘ra tanlanadi.
Multipleksor sxemalarining variantlari biri 4.6. rasmda keltirilgan. Bu erda
x
1
-x
4
kirish shinalari bo‘lib, ularga bir hil ishorali signallar uzatiladi. 
Boshqaruvchi signal kodi ikki razryadli deb qabul qilingan, u 1- va 2- shinalar 
bo‘yicha uzatiladi. 
Bu shinalarning har birida signal qiymati mantiqiy bir yoki mantiqiy nol ga 
mos kelishi mumkin. Ikki razryadli kod orqali 1- va 2- shinalarda signallarning 
4ta kombinatsiyasini uzatish mumkin: (00) - (1 va 2 shinalarda 0), (11), (10). 1 va 
2 shinalar bo‘yicha uzatilayotgan signallar chiqish deshifratorining 
u
3
-u
6
kon’yuktorlarini boshqarish kerak. Chunki kirishda mantiqiy “0” bo‘lganida 
kon’yuktornining chiqish signali mantiqiy “1” ega bo‘laolmaganligi uchun mos 
ravishdagi boshqarish shinasida multipleksor sxemasi chiqishida mantiqiy birni 
ishlab chiqaruvchi 
u
1
va 
u
2
invertorlarni kiritilishini inobatga olishimiz kerak.
Masalan (00) boshqarish kodida signal u chiqish shinasiga 
x
1
signal 
shinasidan, (01) boshqarish kodida esa – 
x
2
 
signal shinasidan uzatilishi kerak 
bo‘lsa. Signalni bunday uzatilishi multipleksordagi quyidagi ulanishlari orqali 

---

60 
amalga oshirishi mumkin: (00) boshqarish kodida mantiqiy “0” 
u
6
kon’yuktorning ikkinchi (rasm. 4.6. tepasi) kirishida,