Harbiy-texnik instituti sh. X. Kamilov raqamli qurilmalar: kombinatsion, ketma-ketli

 
Nazorat savollari: 
1. Kombinatsion turdagi raqamli qurilmalarning asosiy funksional tugunlari 
nimalardan tashkil topgan?
2. TTM - mikrosxemalari qanday tuzilgan?
3. KMOYA – mikrosxemalari qanday ishlaydi? 

---

48 
IV BOB. KOMBINATSION TURDAGI RAQAMLI 
QURILMALARNING ASOSIY FUNKSIONAL TUGUNLARI
4.1. Shifratorlar va deshifratorlar 
Shifrator deb kirish nomeriga mos keluvchi mantiqiy 
1
paydo bo‘lganda 
chiqishda kod o‘rnatiladigan kod o‘zgartirgichi nomlanadi.
Shifratortlar ma’lumotlar kiritish qurilmalarida keng qo‘llaniladi. Masalan, 
shifratorlar o‘nlik sonlarni ikkilik sanoq tizimiga o‘zgartirish uchun kombinatsion 
mantiqiy sxema (KMS) ko‘rinishida 4.1.jadval asosida amalga oshirilishi mumkin. 
Jadval 4.1. 
O‘nlik son 
Ikkilik kod 
Y
4 
Y
3 
Y
2 
Y
1 
0 
0 
0 
0 
0 
1 
0 
0 
0 
1 
2 
0 
0 
1 
0 
3 
0 
0 
1 
1 
4 
0 
1 
0 
0 
5 
0 
1 
0 
1 
6 
0 
1 
1 
0 
7 
0 
1 
1 
1 
8 
1 
0 
0 
0 
9 
1 
0 
0 
1 
Toq sonlarni kiritilishida D
1
elementning kirishlari mantiqiy 1 paydo 
bo‘ladigan shinalari bilan ulanganda D
1
elementning chiqishida signal shakllanadi:
1
1
3
5
7
9
у
х
х
х
х
х
   

D
2
chiqishida:
2
2
3
5
7
у
х
х
х
х

  
D
3
chiqishida:
3
4
5
6
7
у
х
х
х
х

  

---

49 
D
4
chiqishida:
4
8
9
у
х
х


4.1.rasm. 
Shifratorning shartli grafik belgilanishi 4.2. rasmda keltirilgan. 
4.2. rasm. 

---

50 
Shifratorni ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, shifrator kirishlaridan biridagi signalni 
ikkilik kodga aylantirib berish uchun xizmat qiladi. Shifrator kirishlarining soni 
m va chiqishlarining soni n orasida quyidagicha bog‘lanish mavjud 
n
m
2

. 
Ayrim shifratorlarda (masalan