Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

JK 21-moddasi 2-qismida

  moddiy tarkibli jinoyatlarda qasdning 

tarkibi nazarda tutiladi: «ushbu kodeks moddasida jinoyat tamom bo‘lgan 

payt ijtimoiy xavfli oqibat yuz bergan vaqt deb topilgan qilmishlar to‘g‘ri 

yoki egri qasddan sodir etilgan bo‘lishi mumkin». Bunday ajratish 

qonunchilik tomonidan qasddan sodir etilgan jinoyatlarning irodaviy holati 

asosida quriladi. Qasdning aynan shu elementida qasdni turlarga bo‘luvchi 

muhim belgilari ko‘rinadi. Aybdorning turli xil ruhiy munosabati, istagi 

yoki ongli ravishda jinoyat sodir etishda ijtimoiy xavfli oqibatlarning kelib 

chiqishiga yo‘l qo‘yib berishi qasdning to‘g‘ri va egri qasdga bo‘linishiga 

sabab bo‘ladi. Shuning uchun istak va ongli ravishda yo‘l qo‘yib berish 

to‘g‘risidagi masala, jinoyat tarkibining elementi hisoblanuvchi 

oqibatlargina aybning shaklini ajratish uchun ahamiyatga ega. Qasdning 

bunday to‘g‘ri va egri qasdga bo‘linishi faqat moddiy tarkibli jinoyatlarga 

tegishli, ularning ijtimoiy xavfliligi va huquqqa xilofliligini jinoyat qonuni 

zarar  yetkazish, ijtimoiy munosabatlarning destruktiv o‘zgarishi bilan 

bog‘laydi.  

Qasdning turini to‘g‘ri aniqlash muhim ahamiyat kasb etgani uchun 

O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudining Plenumi bir necha marotaba 

sudlarga jazo tayinlashda qasdning turini, uning yo‘nalishini, jinoyat motiv 

va maqsadining zaruriyligini hisobga olishlikni ko‘rsatib o‘tdi.