Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

8-§. Jismoniy yoki ruhiy majburlash yoxud qo‘rqitish 

Jismoniy yoki ruhiy majburlash

  –  qilmishning jinoiyligini inkor 

etuvchi yana bir holat hisoblanadi. Jismoniy yoki ruhiy majburlash –  bu 

shaxsga nisbatan g‘ayriqonuniy kuch (jismoniy yoki ruhiy) ishlatishning 

qo‘llanilishi bo‘lib, mazkur shaxs tomonidan, uning xohish-istagiga qarshi, 

jamiyat uchun xavfli qilmishning sodir etilishiga erishish maqsadida 

amalga oshiriladi. Bunday vaziyatda harakatlar shaxsning xohish-istagisiz 

436 

 

---

sodir etilishi natijasida uning javobgarligi inkor etiladi, shunday ekan 

shaxs aybsiz hisoblanadi. Haqiqatda, majburlovchi bunday vaziyatda 

jinoyatning “tirik quroli” sifatida chiqadi, majburlovchi esa jinoyat 

subyekti hisoblanadi va javobgar bo‘ladi. 

Bevosita jinoiy qilmish sodir qilingan lahzada yoki unga qadar 

(chunki talab qilinayotgan harakatlar sodir etilishi rad etilgan taqdirda 

takroran zo‘rlik orqali ta’sir ko‘rsatish xavfi saqlanib qoladi) shaxsga 

nisbatan qo‘llaniladigan jismoniy va ruhiy majburlash jinoyatning vaziyati 

sifatida ko‘rib  chiqilishi mumkin. Real hollarda, jismoniy va ruhiy 

majburlash kamdan-kam hollarda bir-biridan alohida amalga oshiriladi: 

ko‘pgina hollarda, har qanday jismoniy majburlash ruhiy ta’sir, ruhiy 

majburlash esa jismoniy kuch ishlatish elementlaridan iborat bo‘ladi.