Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Zaruriy mudofaa chegarasidan chetga chiqish 

bo‘lmasligi 

to‘g‘risidagi qonun talabi zaruriy mudofaada himoyalanish 

qonuniyligining mustaqil sharti bo‘ladi,  «tajovuzning xususiyati va 

xavfliligi darajasiga butunlay muvofiq kelmaydigan mudofaa» shunday 

deb tan olinadi

  (JK 37-moddasi 2-qismi)

. Lekin avval qarab chiqilgan 

mudofaa qonuniyligi shartlaridan farqli ravishda shaxs harakatlarining 

mazkur belgisiga muvofiq emasligi (ya’ni, mudofaa chegarasidan chetga 

chiqish) bunday mudofaa holatining yo‘qligi va sodir etilgan qilmishlarni 

umumiy asoslarda malakalash talabini keltirib chiqarmaydi, balki 

qilmishni zaruriy mudofaa chegarasidan chetga chiqib sodir etilgan 

qilmish sifatida maxsus malakalashga olib keladi, bu esa qonun tomonidan 

javobgarlikni  yengillashtiruvchi  holat deb qaraladi (JK 55-moddasi 1-

qismi «e» bandi). Bunda shuni qayd etish lozimki, zaruriy mudofaa 

chegarasidan chetga chiqish faqat u tajovuzchining qonun bilan 

himoyalanadigan huquqlari, erkinliklari va manfaatlariga zarar yetkazish 

bilan amalga oshirilgan holda jinoiy-huquqiy ahamiyatga ega bo‘ladi. 

Jinoiy qonunchilik bilan himoyalanmaydigan obyektlarga zarar yetkazish 

esa zaruriy mudofaa chegarasidan chetga chiqish sifatida qaralishi mumkin 

emas va JK bo‘yicha javobgarlikka tortilishi mumkin emas, lekin tegishli 

sharoitlar bo‘lganda ma’muriy yoki intizomiy aybli qilmish yoki fuqarolik 

delikti deb malakalanishi mumkin.