Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

Giyohvand  mastlik

  holati dori shaklidagi yoki dori shaklida 

bo‘lmagan  giyohvand  moddalarni qabul qilish yoki ularning organizmga 

ta’siri natijasida kelib chiqadi. Bunday mastlik tabletkalar, kukunni qabul 

qilish, inyeksiya, kukunni burni orqali tortish, giyohvand  moddalarni 

chekish bilan bog‘liq. O‘zbekiston Respublikasining 1999 yil 19 avgustda 

qabul qilingan «Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalar 

to‘g‘risida»gi Qonuniga ko‘ra, 

giyohvand 

vositalar

 

deganda, 

giyohvandlik vositalari ro‘yxatiga kiritilgan va O‘zbekiston 

Respublikasida nazoratga olingan, kelib chiqishi sintetik yoki tabiiy 

moddalar, tarkibida giyohvandlik moddasi bo‘lgan preparat va o‘simliklar 

tushuniladi

1

. Berilgan ro‘yxatlar Vazirlar Mahkamasi tomonidan 

o‘rnatilgan tartibda tasdiqlanadi va nashr etiladi. 

O‘z navbatida, giyohvand  dori vositalaridan davolash maqsadlarida 

foydalaniladi va kasal fuqarolarga shifokor ko‘rsatmasi asosida individual 

tartibda beriladi. Davolash maqsadlarida foydalaniladigan bu giyohvand 

moddalar  O‘zbekiston Respublikasida oboroti cheklangan giyohvand 

moddalarning ikkinchi ro‘yxatiga kiritilgan. 

Giyohvand  mastlik alkogolli mastlikdan farqli ravishda o‘ziga 

xosliklarga ega va tashqi ko‘rinishiga ko‘ra eyforik sifatida aniqlanishi 

mumkin. U, shuningdek, holsizlik va uyqusizlik, ko‘pincha yuz 

ifodasining ma’nosizligi, palapartish va noaniq nutq bilan tavsiflanadi. 

O‘zini tutish surati alkogolli mastlik holatida bo‘lgan shaxsning o‘zini 

tutishini eslatadi va o‘xshaydi, faqat alkogolning hidi bo‘lmaydi. 

Subyektning  o‘zi holsiz, kamharakat va qat’iyatsiz bo‘lib qoladi. 

1

 

Қаранг:  Ўзбекистон  Республикасининг  1999  йил  19  августдаги  «Гиёҳвандлик  воситалари  ва  психотроп 

моддалар  тўғрисида»ги  813–I-сон  Қонуни,  3-модда  //  Ўзбекистон  Республикаси  Олий  Мажлисининг 

Ахборотномаси, 1999 й., 9-сон, 210-модда. 

254 

 

                                                           

---

Ko‘pincha  giyohvand  mastlik gallyutsinatorlik hayajonlari bilan 

kuzatiladi. 

Ta’kidlash joizki, bu holatda alkogolli mastlik kabi o‘z harakatlarini 

anglash va boshqarish saqlab qolinadi. Shunga qaramay, bunday holatda 

shaxs atrofdagilar uchun xavfli bo‘ladi va biron-bir jinoyat sodir etishi 

mumkin. 

Shuni ta’kidlash kerakki, giyohvand  moddani  ularning analoglarini 

notibbiy usulda va ko‘p qabul qilish giyohvandlik deb nomlangan kasallik 

xususiyatini oladi. Kasallik sifatida giyohvandlikning  o‘ziga xosligi, 

giyohvand moddalar, ularning analoglarini qabul qilishga doimiy moyillik, 

shuningdek, alkogolizm kabi ularga ruhiy va jismoniy bog‘liqlik, shaxs 

ruhiyatida chuqur o‘zgarishlar va organizm funksiyalarining ishdan 

chiqishiga olib keladi. Bunda giyohvandlikning o‘ziga xosligi uni nafaqat 

kasallik sifatida, balki shaxs va jamiyatga katta zarar yetkazadigan 

muammo sifatida ko‘rib chiqishga imkon beradi. 

Giyohvandlik tibbiy aralashuvni talab etadigan kasallikni aks ettiradi, 

giyohvand  moddalar, ularning analoglarini ko‘p iste’mol qiladigan va 

jinoyat sodir etgan shaxsga nisbatan esa jinoiy jazo bilan birgalikda sud JK 

91-moddasi 2-qismi asosida giyohvandlikdan majburiy davolash 

ko‘rinishidagi tibbiy yo‘sindagi majburlov choralarini qo‘llashi mumkin. 

Shu bilan birga, 

JK 19-moddasi

  nafaqat alkogolli va giyohvand 

mastlik holatida jinoyat sodir etganlik uchun, balki psixotrop va boshqa 

moddalarning inson organizmiga, to‘g‘rirog‘i aql-irodasiga ta’siri va kelib 

chiqqan holatga nisbatan ham jinoiy javobgarlikni nazarda tutadi.