Harbiy-texnik instituti m. X. Rustambayev

NOTA BENE ! 

Beparvolik 

ehtiyotsizlikning shunday turiki, unda shaxs o‘zining 

harakati yoki harakatsizligining ijtimoiy xavfli oqibatlarini anglamaydi, 

o‘z xulq-atvori ijtimoiy xavfli oqibatlar keltirib chiqarishi mumkinligiga 

ko‘zi yetmaydi, lekin ko‘zi yetishi lozim va mumkin bo‘ladi. 

 

Jinoiy beparvolik shaxsning o‘z qilmishiga va uning ijtimoiy xavfli 

oqibatlariga nisbatan ruhiy munosabatning shakli sifatida o‘z-o‘ziga 

ishonish va tasodifiy, aybsiz holda zarar yetkazish  o‘rtasidagi oraliq 

holatni egallaydi. 

5-§. Murakkab aybli jinoyat  

JK 23-moddasi

 murakkab ayb shaklida sodir etilgan jinoyatlar uchun 

javobgarlikni belgilab beradi. Ushbu qonunga ko‘ra, «agar shaxsning 

qasddan jinoyat sodir etishi natijasida ehtiyotsizlik orqasida boshqa 

ijtimoiy xavfli oqibatlar yuz bergan va shunday qilmishni qonun qattiqroq 

javobgarlik bilan bog‘lagan bo‘lsa, bunday jinoyat qasddan sodir etilgan 

deb topiladi». 

Bir jinoyat tarkibida ikki ayb shaklining mavjudligi ayrim jinoyat 

tarkiblariga kiritilgan: jinoyat qonuni bir tarkibga yuridik jihatdan mustaqil 

bo‘lgan ikki jinoyatni: birinchisi, qasddan sodir etilgan jinoyatlar; 

ikkinchisi, ehtiyotsizlik orqasida sodir etilgan ikki mustaqil jinoyatni 

birlashtiradi. Ularning har biri mustaqil tarkib hosil qilishi mumkin, lekin 

ular  subyekt  xususiyati bilan bir-biriga mosligi jihatdan yangi jinoyat 

tarkibini hosil qiladi. 

Ikki ayb shaklining bir jinoyat tarkibida mavjud bo‘lishi faqat 

kvalifikatsiya qilish belgisi sifatida namoyon bo‘ladi: qasd qasddan sodir 

etilgan jinoyat tarkibining asosiy tashkil etuvchi elementi sifatida qaralsa, 

ehtiyotsizlik kvalifikatsiya qilinayotgan belgiga nisbatan olinadi. Bunday 

hollarda qasd (to‘g‘ri yoki egri) asosiy jinoyat tarkibining subyekt 

belgilariga kiritilib, ehtiyotsizlik (o‘z-o‘ziga ishonish) esa, kvalifikatsiya 

qilishdagi belgi sifatida olib qaraladigan asosiy jinoyat tarkibiga 

kirmaydigan oqibatga nisbatan ruhiy munosabatni ifodalaydi. 

208 

 

---

Bir vaqtning o‘zida aybning ikki shaklini o‘zida mujassam etgan 

jinoyatlarning soni Jinoyat kodeksida unchalik ko‘p emas.