Harbiy-texnik instituti konstitutsiyaviy huquq

O’zbekiston Respublikasida ikki palatali parlamentga o’tish yo’lida 
Professional parlamentarizmga o’tish – o’ta muhim, shu bilan birga, 
g’oyat murakkab vazifa. Zero, rivojlangan demokratik davlatlarda 
shakllangan va faoliyat ko’rsatayotgan professional parlamentlarning har 
biri o’zining uzoq va tadrijiy rivojlanish tarixiga ega. Xususan, Buyuk 
Britaniyada Jamoalar palatasi va Lordlar palatasidan iborat Parlament 
qariyb 7,5 asrlik tarixga ega. Fransiyaning ilk parlamenti – General 
Shtatlar birinchi marta 7 asr muqaddam chaqirilgan edi. Zamonaviy 
parlamentarizmning aksariyat davlatlar uchun namuna bo’lib xizmat 
qilayotgan modeli – AQSH Kongressi ham, salkam 2,5 asrdirki faoliyat 
ko’rsatib kelmoqda. Shu jihatdan aytish mumkinki, O’zbekiston 
Respublikasida tarixan qisqa davr – yigirma yil mobaynida 
parlamentarizm sohasida o’ziga xos tajriba orttirildi, milliy 
parlamentning yangicha modellaridan biri yaratildi. 
Parlament faoliyatini takomillashtirish sohasida amalga oshirilgan 
islohotlar tizimida ikki palatali parlamentga o’tish bilan bog’liq islohotlar, 
shubhasiz, markaziy o’rin egallaydi.
Ikki palatali parlamentni tashkil etish g’oyasi, taklifi O’zbekiston 
Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimovning 2000-yil 25-may 
kuni ikkinchi chaqiriq O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining 
ikkinchi sessiyasida“O’zgarish va yangilanish - hayot talabi” nomli 
ma’ruzasida o’rtaga tashlandi: “...biz 2004-yilda bo’ladigan saylovlarda 
parlamentni ikki palatali qilib tashkil etishimiz lozim. Bunda quyi palata - 
Oliy Majlis partiyalar vakillari va mustaqil deputatlardan saylanadi. 
Siyosiy partiyalar va aholi yig’ilishlari unga o’z vakillarini o’tkazadi, ular 
parlamentda doimiy ravishda ishlaydi... Muhimi shuki, yangi shakldagi 
parlamentda mutaxassis deputatlar faoliyat ko’rsatadi, ya’ni u professional 
parlament bo’ladi. Biz o’sib-ulg’ayib, bugun shu darajaga etib keldik”
1
.
Haqli ravishda bir necha savollar paydo bo’ladi: Xo’sh, 
O’zbekistonda ikki palatali parlamentga o’tish uchun zarurat bormidi? 
Agar bor bo’lsa, nega ikki palatali parlamentga ayrim MDH mamlakatlari 
singari mustaqillikning dastlabki yillaridayoq o’tilmadi? O’zbekistonda 
1
Каримов
И
.
А
. “
Озод
ва
обод
Ватан
, 
эркин
ва
фаровон
ҳаёт
– 
пировард
мақсадимиз
. 
Т
.8. – 
Тошкент
: 
Ўзбекистон
, 2000. –
Б
. 483. 

---

442 
ikki palatali parlamentga o’tish bilan bog’liq shart-sharoitlarni tahlil qilish 
orqali, mazkur savollarga quyidagicha javob berish mumkin: