Haqiqiy sonlar ustida arifmetik amallar



Download 29 Kb.
Sana31.12.2021
Hajmi29 Kb.
#220492
Bog'liq
Haqiqiy sonlar


Haqiqiy sonlar ustida arifmetik amallar.

sonining 10"" gacha kami (quyi chegara) va ortig‘i (yuqori chegara) bilan olingan bir necha yaqinlashishlarini kuzataylik: 1,4 < л/2 < 1,5,



< л/2 < 1,42, 1,414<л/2 <1,415 . Kami bilan olingan o‘nli yaqinlashishlar o‘suvchi, ortig‘i bilan olinganlari esa kamayuvchi ketma-ketlik tashkil etmoqda. Uning hadlaridan iborat ikki

to‘plamni yagona л/2 soni ajratib turadi. Arifmetik amallarni bajarish va topilgan natijalami baholashda sonlarning bu xususiyati e’tiborga olinadi.

Agar A, В va hokazo sonlar an < A < a’n kabi ko‘rinishda berilgan bo‘lsa, ular ustida amallarni bajarishda tengsizliklaming ma’lum xossalaridan foydalanamiz, bunda an va lar A ning I0~n gacha kami va ortig‘i bilan olingan o‘nli yaqinlashishlari,

n gN . Natija xn < X < x'n qo‘shtengsizlik yoki X = x± Ax, yoki X«x ko‘rinishida yoziladi. Bu yozuvlaming biridan ikkinchisiga o‘tish mumkinligini bilamiz. Xususan, xn < X < x'n bocyicha X

ning x = %n *n ocrtacha (taqribiy) qiymati va uning Ajc = %n *n

chegaraviy (eng katta) absolut xatosini hisoblash orqali X = x±Ajc ga octish va aksincha, X = x±Ax bocyicha x- Ax < X cshtengsizlikka octish mumkin. X&x yozuvda x ning qanday aniqlikda berilganligi nazarga olinadi. Masalan, 7i« 3,14 soni 3,14<7i<3,15, 7i« 3,145± 0,005 kocrinishda yozilishi mumkin. Shuni esda tutish kerakki, taqribiy son quyi chegara qiymati faqat kami bilan, yuqori chegara qiymati esa ortigci bilan yaxlitlanishi mumkin.



^n ^ a < dn

b„,< P<4



yoki qisqaroq

+ an bn

4

x < X < xf




X

X'

+

shu to‘plamlami ajratuvchi son deyiladi. Bu holda Y to‘plam с dan o‘ngda joylashadi. Masalan, X = {3; 7} va Y = {9; 12} to‘p- lamlami с = 8 soni ajratadi va bunda Y to‘plam с ning o‘ng to- monida, Xesa с ning chap tomonida joylashadi. Agar 7tocplam X to‘plamdan o‘ngda joylashsa, bu to‘plamlami ajratuvchi kamida bitta son mavjud boladi.

Oliy matematika kursida quyidagi teorema isbot qilinadi.

T e о r e m a . Natural sonlar to‘plamida berilgan Y = [yn]

to(plam X = [xn] to(plamdan o(ngda joylashgan, yafni xn n

bo‘lsin. X va Y larni ajratuvchi faqat bitta с soni mavjud bo(lishi uchun yn - xn ayirmalar har qancha kichik ЬоЧа oladigan, yafni X va Ylar bir-birlariga har qancha yaqin joylasha oladigan bo(lishi zarur va yetarli.

m i s о 1. (3; 5) va (7; 9) oraliqlar (5; 7) oraliqqa qarashli ixtiyoriy son bilan ajraladi. (3; 5) va (7; 9) oraliqlaming nuqtalaridan tuzilgan ixtiyoriy oraliq uzunligi (5; 7) oraliq uzunligidan, ya’ni

5 = 2 dan kichik boclolmaydi.

m i s о 1. [2; 5] va [5; 8] kesmalar faqat 5 soni bilan

ajraladi, chunki ixtiyoriy n natural son uchun 5-5 + ^



oraliq uzunligi | ga teng. n ning yetarlicha katta qiymatlarida bu uzunlik har qancha kichik bocladi.
Download 29 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish