Mavzu: Astronomiyada uzunlik birliklari

Mavzu:Astronomiyada uzunlik birliklari.


Reja:

1. 
   Astronomiyada uzunlikning xalqaro sestemadagi birliklari.
   
2. 
   Astronomik birlik deb qancha masofa olgan.
   
3. 
   Yorug`lik yili qanday uzunlik tushuniladi
   

Astronomiyada uzunlik birliklari.
Astronomiyada uzunlikni xalqaro sestimada qabul qilingan birlikda (metrlarda) ifodalash har doim har qulay katta qiyinchiliklar bilan kechadi. Shuning uchun ham astronomiyada uzunlik uning mavjud birliklaridan tashqari yana quyidagi maxsus birliklar bilan ham o`lchanadi.

1. 
   Astronomik birlik (a-b) –Quyoshdan yergacha bo`lgan o`rtacha masofa 149,6 milyon kllomtrga teng. Bu birlikdan asosan quyosh sestemasidagi osmon jisimlarigacha (Planitalar, Kometalar, Oy va boshqalar) bo`lgan masofalarni ifodalashda foydalaniladi.
   
2. 
   Yorug`lik yilli (yo, y) –yorug`likning bir yilida o`tgan yo`li bilan haraktrlanadi. Bunday uzunlikni kllometrlarda ifodalash uchun bir yilda qancha sekund borligi topilib, so`ngra uni yorug`lik tezligiga (3.10 ) km /s ko`paytiriladi. Ma`lumki 1 yildagi sekuntlarning muqdori 365,24 22*. 24.3600 s bo`ladi. Bu yerda 365, 24 22 bir yildagi kunlarning soni, 24 –bir kundagi soat soni 3600 esa har soatdagi sekundlar sonini biladiradi. Bu sonlarni o`zoro ko`paytirib, 1 yorug`lik yili (1 yo, y) 9,46.10 km ga tengligini aniqlaymiz. Topilgan natijani 149,6 mln km ga bo`lsak 1yo, y ning astronomik birliklaridagi qiymatini topamiz. Bu 632 40 ab ga teng chiqadi.
   
3. 
   Parsik (PK) –«Parallaks» va «Sekund» so`zlaridan olingan bo`lib yillik Parallakssi (VIII ,7-SS) 1” ga teng bo`lgan yoritgichgacha masofani ifodalaydi.
   

1 pk =3, 26 yo,y =206 265 ab =30, 86.10 km
Odatda uzunlikning yorug`lik yili parsek, kloparsek (1000 kp) va migoparsek (MK=10 PK) birliklari quyosh sestemasida tashqarisidagi osmon jisimlarigacha (yulduzlar, yulduz to`lqinlari tumanlik va xokozalar) masofalarni shuningdek tashqi galaktekalar galaktek to`lalarning o`lchamlarini va ularning orasidagi masofalarni o`lchashda ishlatiladi.