Хамроев Халим Розикович "макроиктисодиёт"



Download 1,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/79
Sana18.07.2022
Hajmi1,57 Mb.
#819922
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   79
Bog'liq
makroiktisodiyot


Ички карз
- давлатнинг уз фукароларидан карздорлиги.
Ташки карз
- давлатнинг чет давлатлардан еки уларнинг фукароларидан 
карздорлиги. 
Давлат карзи муддат жихатдан учга ажратилади : 
а) киска муддатли - бир йилгача;
б) урта муддатли – 5 йилгача; 
в) узок муддатли – 5 йилдан куп. 
Энг огири киска муддатлиси булиб хисобланади.


Давлат карзининг иктисодиѐтга таъсири куйидагича: 
-
Давлат уз карзларини коплаш учун ахолига облигация сотади ва тулаш 
пайтида фоизи билан кайтаради. Облигацияни эса одатда ахолининг юкори 
катлам олади. Окибатда ахолининг камбагал катлами хисобидан бой катлами 
фойдасига жамиятнинг миллий даромади кайта таксимланади. 
-
Агар давлат чет элдан карз олган булса фоиз тулаш пайтида мамлакатда 
яратилган ЯММ бошка давлатлар фойдасига кайта таксимланади. Бундан 
ташкари, ташки карз давлатни, миллатни банкротлигига хам олиб келиши 
мумкин, (Африкадаги айрим давлатлар сингари), еки унинг жахондаги 
автаритетини тушириши мумкин ( 70 йилларда АКШ хукуматининг 
авторитети анча тушиши куп жихатдан шу омилга боглик булган). 
-
Давлат уз карзини тулаш учун соликларни купайтириши мумкин, бу хам 
иктисодиѐтга салбий таъсир этади. 
-
Карз ошиши билан мамлакат ахосининг эртанги кунга ишончи камайиши 
мумкин. Бу хам иктисодиѐтга салбий таъсир этади. 
-
Карз ахоли истеъмолини пасайишига хам, хусусий инвестициянинг 
камайишига хам таъсир килиши мумкин. 
Ички карзга нисбатан ташки кароз емондир, чунки уни бошка 
давлатларга тулаш керак ва улар хеч нарсани тан олмайди. Ташки давлат карзи 
экспорт хажмининг 20 – 30 % дан ошса, бу давлатга ишонч йуколади. Бундай 
давлатга карз юкори фоиз билан берилади еки умуман берилмайди. Аммо давлат 
ташкаридан карз олса ялпи талабни камайтирмайди. Ички каз эса мамлакатнинг 
ялпи талабини камайтиради. Бу нуктаи назардан ички карздан кура ташки карз 
маъкул хисобланади. 
Ташки давлат карзини камайтириш йуллари: 
1)
Анъанавий йул – тилло – валюта резервларидан ( агар булса) карзни тулаш. 
2)
Ташки карзни консолидация килиш, яъни киска ва урта муддатли карзларни
( кредиторлар рози булса) узок муддатлиги айлантириш. Бунинг учун давлат 
Лондон клуби (банк – кредиторлар клуби) ва Париж клуби (давлатлар кредиторлар 
клуби) га мурожаат килади ва улар бу масалани хал килиб беришлари мумкин. 
3)
Конверсия килиш – карзни узок муддатли инвестицияга айлантириш ( чет эл 
кредитори давлат мулки сотиб олади, капиталга кушилади. Бошкача килиб 
айтганимизда - миллий иктисодиѐтда чет эл капитали ошади). 
4)
Карздор давлатнинг халкаро банкларга ( регионал, жахон банки) мурожаат 
килади. Бу банклар инкироздан чикиб кетиш учун имтиезлар бериши мумкин. 
90 йилларда эски социалистик мамалакатлар шундай кредит олишга муваффак 
булмокда. 
5)
Рефинансирование, яъни кайта молиялаштиригш. Бунда облигация эгалари 
билан эски заемлар билан хисоб – китоб килиш учун янги заем чикарилади. 


Узбекистон давлатининг бюджетини жахон банки мутахассислари тахлил килиб 
шундай хулосага келишган: 
-
давлат бюджети дефицити 1998 йилда ЯММнинг 3% ташкил этган; 
-
давлат инвестиция буйича амбициоз дастурлари, зарарга ишловчи 
корхоналар ва банк тизими учун давлат мажбуриятлари бюджет 
баркарорлигини тагига сув куйяпти; 
-
хозирча кичик, баркарор, аммо тез усаетган ташки карз ( ЯММга нисбатан 
23,5%, экспортнинг 13% и карзни коплашга ишлаяпти). 
-
Фискаль талабнинг ( соликлар ошиши хисобида) кучаетганлиги; 
-
Давлат иктисодиѐтга хаддан ташкари аралашмокда; 
-
Коррупциянинг юкори даражадалиги; 
-
хусусий секторнинг давлатга ишончи паст. 
Улар куйидагиларни таклиф килишган:
а) стабил иктисодий усишга ва инфляциянинг паст даражасига жавоб берадиган 
каттик молия сиѐсатини кабул килиш ва амал килиш; 
б) бозор реформаларини тезлаштириш ва чукурлаштириш; 
в) инфляцияни 20% дан пастга тушириш; 
г) коррупцияга карши курашиш; 
д) аник куринадиган, олдиндан айтиб буладиган уйин коидалари ва нормаларини 
киритиш; 
е) банкларни солик функциясидан холос этиш. 

Download 1,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish