Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013

EHTIYOT BO‘LING:
Prednizolon kabi steroid gormonlarni zarur payt-
lardan tashqari hech qachon ichmang va kerak bo‘lsa ham 2 haftadan 
ortiq ishlatmang. Ushbu dorilarni uzoq vaqt davomida ichish xavfli bo‘lishi 
mumkin. Nafas orqali olinadigan steroidlar xavfsizroq.
Nafasga olinadigan dorilar xususida eslatma:
Nafasga olinadigan 
steroid-gormonlar astma huruj qilgan davrda har kuni ishlatilishi kerak. 
Ba'zi odamlar yil bo‘yi, ba'zilari esa yilning faqat biror faslida ularni har 
kuni ishlatishlari kerak bo‘ladi. Bronxodilatorlarga nisbatan, ular tez ta'sir 
qilmaydi, shuning uchun birinchi kuni foydasini sezmasangiz ishlatishni 
to‘xtatmang. Ular sekin ta'sir qiladi, ammo nafas qiyinlashuviga aloqador 
bronxlar yallig‘lanishini tuzatadi. Ular „achishish”ni yo‘q qiladi, ammo dori 
ishlatishni to‘xtatsangiz u qaytib kelishi mumkin (ayniqsa, agar o‘rtacha 
yoki og‘ir astma bo‘lsa). Homilador ayollar va bolalar Kromolin yoki Intal 
kabi boshqa dorilar bilan davolanishni boshlashlari kerak, agar nafas 
qiyinligi barham topmasa nafas orqali olinadigan steroid-gormonlarni ish-
latishlari lozim.
Tez yordam:
♦ Nafasga olinadigan bronxodilatordan har safar 2 martadan na
-
fasga olib purkang. Bular hammasi vrach nazorati ostida bo‘lishi kerak.
♦ Agar 4 ta sepishdan ko‘proq kerak bo‘ladigan bo‘lsa, kortiko
-
steroidlar ichishni boshlang (masalan, prednizolon kundalik miqdorining 
1-2 mg. har bir kilogrammga to‘g‘ri keladi. Ko‘p odamlarga 60 mg.dan 
to‘g‘ri keladi. 60 mg. dan 8 kun davomida, so‘ng 30 mg.dan 6 kungacha 
qabul qiling so‘ng dori qabul qilishni to‘xtating. Agar siz nafas orqali olin-
adigan steroid-gormonlarni ishlatayotgan bo‘lsangiz, ularni yilda bir mar-
tadan ortiq ishlatmang!). Nafas orqali olinadiganlarni ishlatgandan so‘ng 
ham, nafas olishga qiynalsangiz teri ostiga Epinefin (Adrenalin 0,1 % li 
694-betga qarang ) ishlating.
Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013
311
Kattalar va 6 yoshdan katta bolalar
0,2-0,3 ml., 2-6 yoshdagilarga
0,1 ml. bering. Faqatgina shifokor
nazorati ostida qiling
♦ Aminofillin (Eufillin ) yoki
teofillin tabletkalarini ham ichish
mumkin. (694 bet)
♦ Iloji boricha tezroq tibbiy yordam oling.
♦ Agar hech qanday dori bo‘lmasa, achchiq qora choy yoki qora kofe 
xirillab og‘ir nafas olishni pasaytirishga yordam beradi. Dorilar kerak 
bo‘lganda topilishi uchun dorixonangizdan sizni “nafas orqali olinadigan ” 
dorilar bilan ta'minlashini so‘rang.
YO‘TAL
Yo‘talning o‘zi kasallik emas, lekin tomoq, o‘pka yoki bronxlar 
(o‘pkaga boruvchi yo‘li) ga ta'sir qiladigan xilma-xil ko‘plab kasalliklar bel-
gisi bo‘lishi mumkin. Quyida har xil yo‘tallarga sabab bo‘luvchi bir necha 
muammolar berilgan:
t
QONLI YO‘TAL 
sil (342-bet ), o‘pka shamollashi (zo-
tiljam ) (sariq, zangori rangli yoki qonli 
balg‘am, 315-bet ), og‘ir qurt infeksi-
yalari (262-bet ), o‘pka yoki tomoq raki 
(278- bet )
SURUNKALI YOKI DOIMIY 
YO‘TAL sil (342-bet ) chek-
uvchi yoki kon ishchisining 
yo‘tali (278-bet ) astma 
(qaytarilib turadigan xuru-
jlar) surunkali bronxit (313-
bet ), emfizema (313-bet ), 
surunkali sunusit
OZ BALG‘AMLI YOKI UMU-
MAN BALG‘AMSIZ QURUQ 
YO‘TAL: shamollash yoki 
gripp (302-bet) qurtlar 
o‘pkaga o‘tganida (262-bet 
) qizamiq (558-bet ) cheku-
vchilar yo‘tali (chekish 278- 
bet ) Astma (ayniqsa, yo‘tal 
kechasi zo‘raysa) Zarda 
bo‘lish (qizil o‘ngachga 
kislota chiqishi )
BALG‘AMLI YO‘TAL:
bronxit (313-bet ) o‘pka 
shamollashi (zotiljam ) 
(315-bet ) astma(308-bet) 
chekuvchining yo‘tali, 
ayniqsa, ertalab turgani-
da (278-bet ) sinusit,
exinokokklarda
XIRILLAB YO‘TALISH 
NAFAS OLISHGA QI-
YNALISH: astma (308-bet 
) ko‘k yo‘tal (561-bet ) 
bo‘g‘ma(difteriya ) (563-
bet ) yurak muammolari 
(580-bet ) tomoqqa biror 
narsani tiqilib qolishi (173-
bet )

---

Hammabop Tibbiyot Qo’llanmasi 2013
312
Yo‘tal orqali organizm nafas yo‘llarini 
tozalaydi, tomoq va o‘pkadagi balg‘amni va 
mikroblarni chiqaradi. Shuning uchun balg‘am-
li yo‘tal bo‘lganda,