Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

Tayanch so‘z va iboralar: 
 So‘rov,  respondent,  kesishuvchi  tekshiruv,  longityud  so‘rovi, 
trend  so‘rov,  kogort  tekshirish,  yo‘lka  tekshiruvi,  instrumentariy, 
anketa, intervyu blankasi, ikkilamchi tahlil. 
Ijtimoiy fanlar metodologiyasida “so‘rov” tushunchasining 
mazmuni 
Siyosiy jarayon va vaziyatlarni o‘rganishda ba’zan biz fuqarolar, 
manfaatdor  shaxslar,  ishtirokchilardan  bevosita  olingan  axborotlarni 
to‘plash zaruriyatiga to‘qnash kelamiz. Ko‘pincha insonlarning nima 
haqida  o‘ylashi,  qanday  harakat  qilishi  to‘g‘risida  ma’lumot  olish-
ning  eng  yaxshi  (ba’zan  yagona)  usuli  oddiygina  qilib  ulardan  bu 
haqda  so‘rashdan  iborat.  Ushbu  faktni  tan  olish  natijasida  ijtimoiy 
fanlarda so‘rov metodi keng tarqaldi. 
So‘rov
-ma’lumotlar  to‘plash  metodi  bo‘lib,  bunda  tadqiqotchi 
aholining  saralangan  vakillaridan  bevosita  axborotga  ega  bo‘ladi. 
Bunda  insonlar  shunday  saralanishi  kerakki,  ularning  javoblariga 
asoslanib,  yetarli  ishonch  bilan  butun  aholi  yoki  uning  qandaydir 
qismi haqida xulosa qilish mumkin bo‘ladi. Bunday axborot yuzma-
yuz  yoki  telefon  intervyusi,  yohud  anketa-so‘rovnomani  to‘ldirish 
yordamida  qo‘lga  kiritilishi  mumkin,  bunda  anketalar  ularga  pochta 
yoki  so‘rovni  o‘tkazuvchi  shaxs  tomonidan  yetkazib  beriladi.  Bu 
usullar umumiy metod sifatidagi so‘rovning tarkibiy qismidir. Savol-
larga javob beruvchi shaxslar 
respondent
 deyiladi. 
So‘rov  tadqiqotchiga  besh  tipdagi  ma’lumotni  yetkazib  beradi: 
faktlar,  bilim,  fikr,  munosabat  va  respondentlarning  xulqi  hisoboti. 
So‘rovda tushunchalar operatsionalizatsiyasi vositasi sifatida savollar 
xizmat  qiladi,  kuzatuv  esa  respondentning  bu  savollarga  javobini 

---

 
 
87 
qayd  etishdan  iborat.  Shuning  uchun  bu  metod  unda  tahlil  birliklari 
individ bo‘lgan va asosiy tushunchalari individ bilan bog‘liq bo‘lgan 
tadqiqotlarga to‘g‘ri keladi.