Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

Tuzuvchi:  
Yuldasheva G.I.
, siyosiy fanlar doktori 
 
O’zbek tiliga tarjima:
  
Khudaibergenova Z.N.
, f.f.d. 
Taqrizchilar: 
Jumaev N.
 - s.f.d., Prezident huz-
uridagi Davlat va Ijtimoiy Qurilish 
Аkademiyasi 
  
Karimova N.E.
 - tarih.f.d., Toshkent 
davlat sharqshunoslik instituti
 
 
 
 
Ushbu  o’quv  qo’llanma  Toshkent  davlat  sharqshunoslik  institu-
tining  O’quv-uslubiy  kengashida  muhokama  qilingan  va  nashrga 
tavsiya etilgan (№1- sonli bayonnoma. 16.10.2008 yil). 
 
 
 
 
© Yuldasheva G.I., 2009. 

---

 
 
3 

---

 
 
4 
KIRISH 
Jahon siyosatining keskin o‘zgarishi sharoitida Xalqaro munosa-
batlar  (XM)  ning  asosiy  nazariyalari  to‘g‘risida  bilimga  ega  bo‘lish 
va o‘zgaruvchan dunyoda yuz berayotgan hodisalarni baholashga im-
kon beruvchi amaliy tahlilni amalga oshirish malakasi va ko‘nikma-
lariga ega bo‘lish dolzarblik kasb etmoqda. 
Shu munosabat bilan yaratilgan “Xalqaro munosabatlarning metod-
ologik aspektlari “mavzusidagi ma‘ruzalar matni ikki qutbli dunyo rivoji 
xususiyatlari  to‘g‘risida  tasavvur  berish,  xalqaro  maydondagi  o‘zaro 
munosabatlar  amaliyoti  muammolari  va  asosiy  tendensiyalari  haqida 
axborot berish; xalqaro munosabatlarning o‘zgarishi tabiati va xarakteri, 
xalqaro tizim muhiti va tuzilishi, uning unsurlari tarkibi-xalqaro aktorlar, 
ularning  maqsad  va  namoyon  bo‘lish  vositalari,  xalqaro  munosabatlar 
va  jahon  siyosatini  tadqiq  qilishda  keng  tarqalgan  metodlar  va  amaliy 
yondashuvlar haqida talabalarda tasavvur uyg‘otadi. 
Ushbu o‘quv-uslubiy qo‘llanma XMning nazariy-uslubiy muam-
molarini o‘qitish sohasida to‘plangan tajriba asosida ishlab chiqilgan 
bo‘lib,  XM  nazariyasini  shakllanish  jarayonidan  tortib  avvalgi  XM 
nazariyasini  tasdiqlash  va  yangisini  ilgari  surishga  imkon  beruvchi 
amaliy  tahlilning  asosiy  metodlarini  qo‘llashgacha  bo‘lgan  muam-
molar  tizimini  qamrab  oladi.  Mazkur  ma’ruzalar  matni  “Xalqaro 
munosabatlar  tarixi  va  nazariyasi“  ixtisosligi  bo‘yicha  ta‘lim 
olayotgan  magistrant–talabalarni  tayyorlashda  majburiy  fan  hisobla-
nadi. 
Fanni  o‘qitishdan  maqsad  -  xalqaro  problematikani  xalqaro 
munosabatlar  va  jahon  siyosatida  mavjud  muhim  muammolarni 
yechishdagi  zamonaviy  nazariy  konsepsiya  va  yondashuvlarni 
o‘rganish  nazariyasining  shakllanish  jarayonlari,  uning  operatsionali-
zatsiyasi  va  verifikatsiyasiga  ta‘sir  ko‘rsatuvchi  omillarni  yanada 
chuqurroq  o‘rganish;  xalqaro-siyosiy  vaziyatlarni  amaliy  tahlil  qilish 
sohasida  asosiy  metodologik  yondashuvlar  va  usullarni  o‘zlashtirish; 
xalqaro munosabatlar sohasida mustaqil ilmiy-tadqiqot faoliyatini olib 
borish ko‘nikmasiga ega bo‘lish. 
Fanning vazifalari quyidagilardan iborat: XMni amaliy tahlil qilish 
jarayonida  qo‘llaniluvchi  asosiy  nazariyalar,  tushunchalar  va  metod-
ologik yondashuvlar, nazariyalar tuzilishi va uni ishlab chiqish jarayoni 
bilan  tanishtirish.  “Mutaxassislikning  nazariy  muammolari  (Xalqaro 

---

 
 
5 
munosabatlarning  metodologik  aspektlari)  fani”  magistraturaning  bi-
rinchi  bosqichi  birinchi  semestrida  o‘qitiladi.  Fan  dasturi  “Xalqaro 
munosabatlar  “fakulteti  bakalavriat  bosqichi  talabalariga  o‘qitilayotgan 
asosiy ijtimoiy-siyosiy fanlarning  mantiqiy davomi hisoblanadi.  O‘quv 
qo‘llanmadan  talabalar,  aspirantlar,  umuman,  XM  metodologiyasi 
muammosi va siyosiy fanlar bilan qiziquvchilar foydalanishi mumkin.