Halqaro munosabatlarning metod ologik aspektlari

tizimli  yondashuv
  tashqi  siyosat  aktortlari 
harakatidagi  majburiy  tasodifiy  bo‘lmagan  o‘zaro  ta’sir  va  o‘zaro 
aloqadorlikni hamda maqsadlarni aniqlashga mo‘ljallangan. 
Tizim - bir-biri bilan o‘zaro ta’sirda bo‘lgan elementlar yig‘indisi 
(bu  holatda  –XMning  davlatlari  aktorlari).  Tizim  uning  elementlari 
tarkibi, ular orasidagi spetsifik o‘zaro aloqa strukturasi va muhitining 
mavjudligini  nazarda  tutadi.  Elementlar  –  tizimning  eng  oddiy  tar-
kibiy qismlari. Struktura bu a) tizim elementlarining munosabati; b) 
tizimdagi  elementlarni  tashkil  etish  usuli; c) elementlar  uchun  tizim 
mavjudligidan kelib chiqadigan majburlovlar va cheklovlar majmui. 
Muhit  -  tizim  bilan  aloqada  bo‘ladigan  va  tizimga  ta’sir  qiladigan 
                                                 
1
  Q.:  I.Karimov.  O'zbekiston  XXI  asr  bo'sag'asida:  xavfsizlikka  tahdid,  bar-
qarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. –Toshkent: O’zbekiston, 1997 yil. 

---

 
 
171 
voqelik.  Muhitning  ikki  ko‘rinishi  mavjud:  tashqi  muhit  (tizimning 
atrofi) va ichki muhit (kontekst). 
Tizim  vazifasi  -  tashqi  siyosat  muhit  ta’siriga  reaksiyasi,  u  tiz-
imning elementlari o‘rtasidagi munosabatlarning ma’lum tipini, ya’ni 
bu tizimning “barqarorligini” saqlashga yo‘naltirilgan. 
Prof.  Y.S.Umanskiyning  ta’kidlashicha,  tashqi  siyosat  sohasida 
milliy havfsizlik ta’minlanishiga qaratilgan tahlilning asosi