Халкаро шартномалар хукуки

Fakultativ protokol – qo’shimcha qarorlardan iborat akt. 
Deklaratsiya  (lotincha  –  declaration  –  ariza,  bayonot)  –  ko’p 
hollarda  muhim  siyosiy  masalalar  yuzasidan  ikki  yoki  undan  ortiq 
davlatlarning 
muzokaralarda 
erishilgan 
shartnomani 
yanada 
mustahkamlovchi bir tomonlama ko’rinishga ega akt. 

---

68 
 
Shartnomaning  rasmiy  nomlanishida  “pakt”  atamasi  unchlik  ko’p 
uchramaydi.  Inson  huquqlari  to’g’risidagi  universal  shartnomalarga 
alohida ma’no berish maqsadida ular rasman Pakt deb atalgan.  
Masalan,  1966  yilgi  Iqtisodiy,  ijtimoiy  va  madaniy  huquqlar  to’g’risidagi 
xalqaro pakt.
 
BMT odatda tinchlik o’rnatish operatsiyalari yuzasidan a’zo davlatlar 
bilan  o’zaro  hamkorlik  haqida  memorandum  imzolaydi.  Bunday  aktlar 
yordamida  xalqaro  tashkilotlar  o’rtasidagi  munosabatlar  ham  tartibga 
solindi. 
“O’zaro  anglashuv  memorandumi”  memorandumning  bir  turi 
hisoblanib,  ko’pincha  ular  asosiy  shartnomani  tatbiq  etish  masalalariga 
yoki o’zaro munosabatlarning boshqa masalalariga bag’ishlangan bo’lishi 
mumkin. Odatda ularni ratifikatsiya qilish talab etilmaydi. 
Bunday  shaxslar  sifatida  tashqi  ishlar  vazirlari,  diplomatik  vakillar, 
kamdan  –  kam  davlat  boshliqlari  chiqishadi.  Vazirliklarning  xalqaro 
aloqalari kengayishi bilan bunday kelishuvlar maxsus masalalar yuzasidan 
tuzila boshlandi. 
Ko’rib  chiqilayotgan  kelishuv  notalar  almashish  tugashi  bilan,  agar 
tomonlar  boshqacha  kelishuvga  kelishilmagan  bo’lsalar,  kuchga  kiradi. 
Shartnomalar  huquqi  to’g’risidagi  Vena  Konvensiyasi  shartnomaning 
majburiyatlariga  rozilik  shartnomani  aks  ettiruvchi  hujjatlarni  almashish 
yo’li bilan bildirilishi mumkinligini ko’rib chiqqan (11-modda).