Халкаро савдо

Консуллик фактураси – экспортчи томонидан ўз мамлакатида тайёрланган 
ва импортчининг дипломатик ваколатхонасига тақдим этиладиган ҳужжат 
бўлиб, у консуллик йиғими тўланганидан кейин тақдим этилади ва бундан 
ташқари импортчи томонидан счётда кўрсатилган товарни олиб кириш 
муносабати билан тақдим этилади.
Консуллик фактураси ёки консуллик инвойси импортчи мамлакати 
консулининг имзоси ва муҳрига эга бўлади, бу билан товарнинг баҳоси ва бутун 
товар партиясининг баҳосини тасдиқлайди. Импорт товарлари адвалор 
йиғин(товар баҳосидан)га тортиладиган мамлакатларда консуллик фактураси 
албатта талаб қилинади. 
Ветеринар, 
санитар, 
фитосанитар 
ва 
карантин 
гувоҳномалари 
экспортчининг мамлакатидаги ваколатли органлар томонидан берилади ва улар 
хорижга чиқарилаётган товарнинг фойдаланишга яроқли ҳолда эканлигини 
тасдиқлайди.
Халқаро амалиётда ташқи савдо ҳужжатларининг бир хиллаштирилган 
шакллари кенг тарқалган. Бу соҳадаги стандартлаштириш ташқи савдо 
операцияларининг бутун муолажасини амалга оширишни енгиллаштирибгина 

---

162 
қолмай, балки маълумотларни қайта ишлашнинг автоматлаштирилган тизими ва 
ахборотларни узатиш усулларидан фойдаланишга имкон беради.
БМТ Ягона иқтисодий комитети (ЕЭК) доирасида бир хиллаштириш 
бўйича ўтказилган кўп йиллик ишлар натижасида намуна – ЯИК бланкининг 
бошланғич схемаси ишлаб чиқилди. У стандарт ҳужжатларни ишлаб чиқиш учун 
асос қилиб олинди. Шу схема асосида кейинчалик қуйидаги ташқи савдо 
ҳужжатларининг стандарт шакллари ишлаб чиқилди: юклаш-жўнатиш 
спецификацияси, бутлаш қайдномаси, ўраш-жойлаш варағи, сифат сертификати, 
счёт, товарнинг келиб чиқиши ҳақидаги сертификат, консуллик фактураси; 
товарни юклашга топшириқ, коносамент, авиаюкхати, суғурта қилидиришга 
ариза, суғурта полиси.