Халилова Атира Обидинова

Amerikalik psixolog Z.Ekman

 (1993) esa o‗z asarlarida psixologiya o‗qitishda xissiy ta‘sir 

etish,   talabalarning  qo‗zg‗atuvchilarga  javob  reaksiyalari muxim  ekanligini  ta‘kidlaydi  (internet 

ma‘lumotlari.  Psyclojist  .394-392).  Albatta  o‗qitishda  talabalarning  xissiy  emotsional  xolatlari 

ham ahamiyatga ega,  chunki ta‘sirlanish  jarayoni  bilimlarni  kabul  qilishda  o‗ziga  xos  xarakterni 

kasb etadi. Biznigcha mashg‗ulotlarni tashkil etishda talabalarni individual psixologik xolatlarini 

ham  xisobga  olinishi  bejis  emas.  Yani  talaba  mashg‗ulotni  o‗zlashtirishda  o‗z  xissiyotini 

boshkarishi,  ortiqcha  emotsiyalarga  berilmasligi  hamda  o‗z-o‗zini  boshkarishi,  o‗z  faoliyatini 

adekvat  baxolashga  o‗rganishi  maqsadga  muvofiqdir.  Shundagina  talaba  bilimlarni  adekvat 

o‗zlashtirish  imkoniyatiga  ega  bo‗ladi.  Shuningdek  ayrim  fanlarni  o‗qitishda  talabalarning 

qo‗zg‗atuvchilarga  ta‘sirini  o‗rgangan  xolda  olib  borilishi  ularning  xissiy  irodaviy  sifatlarini 

shakllantirish  va  mustaxkamlanishiga  yordam  beradi.  Bu  esa  talabalarda  ilmiy  manbaalarni 

o‗zlashtirish  va  unga  moslashgan  xolda  ko‗nikma  va  malakalar  shakllanishiga  shart  sharoitlar 

mavjudligini anglatadi. Buning natijasida ta‘lim samaradorligiga erishiladi.  

 Psixologik  bilimlarni  egallashda  ta‘limni  tashkil  etish  va  uning  samarali  usullaridan 

foydalish  imkoniyatlarini  kengaytirishda  shaxsning  yosh  davrlarini  hisobga  olish  muhimligi 

ma‘lum. Buni biz amerikalik psixolog D.Yelkindning (1968) asarlarida ilgari surgan g‗oyalaridan 

bilim olishimiz mumkin. Uning fikricha psixologik bilimlarga egallashda ta‘limni tashkil etish va 

uni samaradorligini oshirishda shaxsning yosh davrlarini hisobga olish o‗qitishni takomillashtirish 

omillaridan  biri  xisoblanadi.  (internet  ma‘lumotlari;  ―Yosh  davrlarda  aqliy  rivojlanish‖, 

---

 

11 

Yetuklikni  anglash  –  2-nashri  Boston  Allyn&Bacon  332-336).  Albatta  bugungi  ta‘lim  tizimida 

psixologiya  fanlarini  o‗qitishni  takomillashtirish  uchun  shaxsning  yosh  davrlarini  ijtimoiy 

psixologik  xususiyatlaridan  kelib  chikib  olib  borish  muximdir.  Chunki  xar  bir  yosh  davr 

o‗qitishning  ma‘lum  bir  etaplarini  o‗z  ichiga  oladi.  Shunga  kura  o‗qitish  ham  oddiydan 

murakkabga  qarab  tashkil  etiladi.  Biznigcha  Djon  Yelkind  fikrlarini  rivojlantirib  bugungi 

islohotlar  asosida  o‗qitishning  zamonaviy  texnalogiyalar  asosida  tashkil  etishda  ham  bolalarni 

yosh  davrlari  va  individual  psixologik  xususiyatlarini  e‘tiborga  olgan  xolda  tashkil  etish 

maqsadga muvofikdir. 

E.X  Erikson

.  (1964)  o‗z  asrlarida  fanni  rivojlantirish  va  uning  ilmiy  tadqiqotlarini 

takomillashtirishdagi  fikrlari  ta‘limda  ayniqsa  shaxs  psixologiyasi  borasida  tushunchalarni 

talabalar  ongiga  singdirishda  xissiyot  va  javobgarlikni  muximligini  ta‘kidlagan.  (internet 

ma‘lumotlari; Insig, and responsibility. New York. Norton).