Халцаро бобур фонди

Ба номи п е к ў гарбимирям равост,
Мара ром боядки, тан маргрост.
(М азмуни:
Яхши ном билан ўлсам, ш у етади, менга
яхши ном керак, тана эса ўлим учундир.)
Тангри таоло бундай саодатни бизга 
насиб қили бд и ва бундай д ав л атн и биз- 
га я қ и н айлабди. Ўлган — ш аҳ и д , ўлдир-
ган — ғозий. Б ар ч а н ги з Т ан гр и н и н г ка- 
ломи номи билан бу у р у ш д ан ҳеч ким
юз ў ги р и ш н и х аёл и га к е л т и р м а с л и ги ва 
то т а н а с и д а н ж о н и ч и қ м а г у н и ч а , бу 
ж а н г ва у р у ш д ан ч и қ и б к е т м а с л и г и н и
айтиб, онт и ч м о ғи н ги з к е р а к “ .
Б е к ва н а в к ар , кат т аю к и ч и к — ҳам- 
м а с и
и с т а к б и л а н Қ у р ъ о н н и қ ў л и г а
олиб, ана ш у м азм унд а қасам ичиб, ваъ- 
да бердилар. Б у ж у д а я х ш и р е ж а эди. 
Я қи н -й и р о қд а ги дўсту д у ш м а н н и н г к ў зи 
ва қу л о ғи эш и т и ш и учун я х ш и бўлди.
Ш у к у н л ар и ҳар тар аф д ан ғавғо-тўпо- 
л о н л ар к ў т ар и л д и . Ҳ усайн хон Н уҳоний 
к е л и б Р а п р и й н и о л д и . Қ у т б х о н н и н г
од ам л ар и Ч а н д вар н и эгал л ад и . Рустам- 
хон деган пасткаш Миёни дуобдаги ёйчи- 
л арни тўплаб келиб, К ўйи лни эгаллади, 
К и ч и к А л и н и аси р қ и л и б олди. Зоҳид 
Санбални таш лаб чиқди. Султон Муҳам- 
мад дўлдой Қ ан н ў ж н и қолдириб менинг 
олдимга келди. Гвалийарни гв ал и й ар л и к
к о ф и р л а р к е л и б , ўраб о л д и л ар . Гвали- 
йарга ёрдам га юборилган Оламхон Гва- 
лий ар га бормай, ўз ви ло ятига кетди. Ҳар 
куни ҳар томондан бир нохуш хабар ке- 
либ турарди. А йрим
ҳ и н д у ст о н л и к л ар
л а ш к а р н и таш лаб қоча бош ладилар: Ҳай- 
батхон к ар кан д о э 
Санбалга қочиб кет- 
ди, Ҳасанхон Б ар и вал қочиб, кофирлар- 
га қ ў ш и л д и . Б уларга парво қ и л м а й , фа- 
қ ат ў з и м и зг а и ш о н д и к.
А р а в а л а р , г а л т а к л и у ч о ёқ аравача- 
л ар , қ ур ол-яроғлар тайёр бўлгач, ж умод 
ул-о х ир о й и н и н г о х и р и , с е ш а н б а д а — 
н а в р ў з к у н и к ў ч д и к . Ў н г қ а н о т , ч а п
қ ан о т ва м а р к а з н и саф лаб, олдим изда- 
ги арава ва г а л т а к л и сеп о ял ар билан ол- 
д инга ҳ а р а к а т қ и л д и к . Устод А ли қ у л и - 
га ў зи н и н г м и л т и қ л и л а р и билан арава- 
ч и л а р ортидан , у л ард ан қо л иб кет м ай , 
с а ф л а н и б бўлиб я ёв б о ри ш б у ю р и л д и . 
Ҳ ам м а сафда ўз ж о й и н и э гал л ага н и д ан
сўнг, отда илдам бориб, ўнг қан о т, чап 
қ ан о т, ва м а р к а з д а ги бек ва йигитлар- 
ни нг к ў н г л и н и к ўтари б , ҳ ар бир қисм- 
ни нг қаерд а т у р и ш и ва қ а й йўсинда юри- 
ш и н и белгилаб, кў р сатд и к . Ушбу тартиб- 
интизом билан биз бир к у р ў ҳ ч а йўл бо- 
сиб, тў х т ад и к .
К о ф и р н и н г о д а м л а р и ҳ ам б и з н и н г
я қ и н л а ш а ё т г а н и м и з д а н х а б а р т о п и б , 
бўлак-бўлак саф ланиб бизга қ араб к ел а
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМЛ
235
бош лади л ар . Л а ш к а р тўхтаб, ар ав ал ар
ў р н а т и л и б , х а н д а қ л а р қ а з и л г а н и д а н
сўнг, ўрду ва уни нг атрофи муҳофазаси- 
ни 
м у с т а ҳ к а м л а д и к . Ў ш а к у н и уруш
б о ш л а ш н и я т и м и з б ў л м а г а н л и г и боис 
о з г и н а й и г и т л а р и м и з о л д и н г а бориб, 
д у ш м а н н и н г одам л ар и билан олиш иб, ўз 
б ах т л ар и н и синаб к ў р д и л ар . Бмр нечта 
к о ф и р н и қ ў л га олиб, бош ини кесиб кел- 
т и р д и л ар . М ал и к Қосим ҳ ам бир нечта 
бош кесиб олиб к е л д и . У ў з и н и ж у д а
я х ш и тутди. Б у л а р н и н г барчасидан жан- 
гч и л ар н и н г к ў н гл и анча к ў т ар и л д и , улар 
қу во н ди . О дам ларда ў згач а қувонч пай- 
до б ў л д и .
Эртасига б екл ар билан уруш қ и л и ш
н и я т и д а ж ў н а м о қ ч и бўлган эд и к ҳ а м к и , 
Х ал и ф а ва бош қа х ай р и х о ҳ баъ зи киш и- 
л а р т ў х т а г а н ер и м и з я қ и н л и г и н и , уни 
авв ал х а н д а қ билан ўраб, м у ст аҳ к ам л аб , 
к е й и н у р у ш б о ш л а с а к , м а қ с а д г а муво- 
ф и қ б ў л а р д и , д е г а н ф и к р н и б и л - 
д и р д и л ар . Х ан д ақ қ а з и ш и ш л а р и учун 
Х а л и ф а н и н г ўзи отланиб, х ан д а қ қази- 
л а д и г а н е р л а р н и б е л ч и л а р га кў р сат и б ,
у л а р у с т и д а н н а з о р а т ч и л а р б е л г и л а б
келди.
Ж у м о д ул-охир о й и н и н г ўн учинчи- 
сида, ш анба к у н и а р ав ал ар н и олдимиз- 
га қатор қўйдириб, ўнг қанот, чап қанот 
ва м а р к а з г а с а ф л а н и б , қ а т о р л а р бир 
к у р ў ҳ га я қ и н йўл юриб келиб, белгилан- 
ган ж о й г а т у ш д и к . Б а ъ з и чодирлар ти- 
киб б ў л инган, б аъ зи л ар и энди тикила- 
ётган эди ҳ а м к и , д уш м ан н и н г сафи кўри- 
на б о ш л а г а н л и г и ҳ а қ и д а хаб ар келти- 
р и ш д и . Д арҳол ўнг қан от ўнг қанотга, 
чап қан от чап қан о тга — ж ой-ж ойлари- 
га б о р и б , с а ф л а р н и а р а в а л а р б и л а н
т ў с и б , м у с т а ҳ к а м л а ш л а р и б у ю р и л д и . 
У ш бу ,,Ф а т ҳ н о м а “дан ислом л а ш к а р и -
н и н г к а й ф и я т и ва к о ф и р л а р тўд аси н и н г 
к а м ч и л и к э к а н л и г и , қ ат о р ва саф лар- 
н и н г т у р и ш л а р и , ислом а ҳ л и ва кофир- 
л а р н и н г у р у ш л а р и а н и қ в а м а ъ л у м
б ў л ад и . Ш а й х З а й н т о м о н и д а н битил- 
ган бу „ Ф а т ҳ н о м а “ ҳеч қ а н д а й о р т и қ ч а 
с ў з ва к а м ч и л и к л а р с и з бу ер д а қ а й д
э т и л м о қ д а .