БОБУРНОМА
233
я р а т и л и ш и б ў й и ч а н аф с л а з з а т л а р и г а
м о йи лд и р , з а в қ к ел т и р у вч и ё қ и м л и нар-
с а л а р н и т а р к э т и ш Х у д о н и н г т а в ф и қ
б ер и ш и га ва осмоний к ў м а к к а боглиқ.
Б а ш а р н аф си ё м о н л и к к а м ай л ци л и ш -
дан узоқ эмас. „Н аф си м н и п о к л ай олма-
д им , ч у н к и нафс ё м о н л и к к а ам р этгув-
ч и д и р “ . Ундан қ а й т и ш б аги ш л о вч и Ма-
л и к н и н г л у тф -м ар ҳам ати д ан б о ш қ а мум-
к и н эмас. Б у О лл оҳ н инг эҳсонидир, ким-
га х о ҳ л а с а , б ах ш э т а д и , О лл о ҳ к а т т а
эҳсон эгасид ир “ .
.
Бу сўэларни иф одалаш дан ва бу гап-
лар ни баён қ и л и ш д ан ғараз ш у ки, инсон-
л и к тақ о зо си , п о д ш о ҳ л ар расм-русуми,
п од ш оҳлик лавозим и , мансабдорлар ода-
т и б ў й и ч а ш о ҳ д а н с и п о ҳ и й г а ч а г ў з а л
ё ш л и к ку н л ар и д а ш ар иат ман этган баъ
зи нарсаларга ва ай рим ўйин-кулгуларга
р у ж у ци линарди . Б ир қ ан ча вақтдан кей-
ин п у ш ай м о н л и к ку н л ар и келиб, уларни
б и т т а-б и т т а т а р к э т и л а р ва ч и н тав б а
билан уларга қ а й т и ш эш иги ёпиларди.
А ммо м ақ сад ва м ат л аб л ар н и н г му
ҳ и м и ва буюги булган и ч к и л и к д а н қай-
т и ш тавбаси „ҳар иш в а қ т и г а б о ғл и қ"
д е г а н п а р д а о с т и г а б е к и н и б , ю з и н и
к ў р сатм ас эди, то ки бу я х ш и соатда зўр
ғ а й р а т б и л а н у р у ш э ҳ р о м и н и б оғлаб,
п т а в к а т л и и с л о м а с к а р л а р и ё р д а м и д а
к о ф и р л а р г а қ а р ш и ж а н г г а к и р и ш г ан и -
м изда гайб ил ҳ о м ч и си ва ҳ а қ и қ а т жар-
ч иси дан „И мон к ел т и р г а н л а р га в ақ т кел-
м а д и м и к и , қ а л б л а р и н и О лл о ҳ н инг зи к
ри б илан ю м ш а т с а л а р ? “ м азм у н и эши-
ти л и б гуноҳ ва с а р к а ш л и к асбобини ил-
д и зи д а н қ ўпори б таш лаб , тавба эш икла-
р ин и т ў л и қ ж и д д и я т билан қ о қ д и к , тав-
ф и қ й ў л л о вч иси „ К и м к и астой ди л э ш и к
қоқса, к и р а д и “ мазмунига мувофиқ иқбол
эш и ги н и очди ва бу у р у ш н и наф сга қар
итилик к ў р сат и ш д ан иборат бўлган зўр
ур у ш билан б о ш ла ш н и буюрди.
А л қ и сса, „Эй раббим, нафсларим из-
га ғул қ и л д и к “ ни ихлос билан ти л га кел
тири б, „Сенинг олдингда тавба қ и л д и м
ва мен м усу л м он л ар н и н г б и р и н ч и с и м а н “
деган гапни дил л ав ҳ ас и га нацш этдик.
К ў н г и л х аэи н ас и д а м а х ф и й қ о л ган ич-
к и л и к д а н қ а й т и ш тавбаси и с та ги н и юза
га ч и қ а р д и к .
З а ф а р н и ш о н л и х о д и м л а р м уборак
ҳ у к м ю засидан к ў п л и к ва зи й н ат д а юк-
сак ю л дузи дек бўлган, гў зал м аж л и с н и
безаб т у р ган ол тин ва к у м у ш д а н ясал-
ган м ай ид и ш ва қ а д а ҳ л а р , б о ш қ а ас-
бобларни ерга уриб, Худо хоҳласа, яқин-
да си н д и ри ш га м у ваф ф ақ б ў ладиганим из
б у тлар каби, пора-пора қ и л и б , ҳар би-
рини м иск ин ва бечорага бердилар. Қа-
бул э т и л и ш г а я қ и н бўлган бу тавба ба-
рак ат и д а н даргоҳ м у қ ар р аб л ар и д а н кўп-
лар и „ к и ш и л а р подш оҳлари изидан бора-
д и л а р “ т а қ м а ж л и с н и н г ў з и д а ё қ тавба
ш а р а ф и г а э р и ш д и л а р ва м ай и ч и ш д ан
буту нл ай қ а й т д и л а р . Х удонин г буйруқ
ва қ а й т а р и ш л а р и г а буйсуниб, чекинув-
ч и л ар ҳолига қад ар тўда-тўда бўлиб, соат
сайин ш у саодат билан бахтиёр бўлмоқ-
д ал ар . Умид ш у к и , „ Я х ш и л и к к а ундов-
чи к и ш и — я х ш и л и к қи л ган к и ш и д е к “
деганлари каби бу иш ларни нг савоби хуш-
бахт подш оҳнинг ҳаётига оид бўлғай ва
бу саодат баракатидан олға босиш ва ғала-
ба кундан-кунга орта боргай.
Б у орзу ва о с о й и ш та л и к тўла-тўкис
о х ир и га етгандан кей и н , олам бўйсуни-
ши лозим бўлган фармон и ж р о ш арафи-
га э р и ш д и к и , тинч сах л ан ган м ам лакат-
да (Худо офат ва х авф л ар д ан омон қил-
си н) м у т л а қ о ҳ еч бир к и ш и и ч к и л и к
ичиш га уринмасин, уни ҳосил қ и л и ш га
тиришмасин, и ч к и л и к ясамасин, сотмасин
ва олмасин, ўзида сахламасин, элтмасин
ва келтирмасин: „И чкиликдан қочинглар,
ш о яд ки , наж от топсангизлар'1.
Бу ғал аб ан ин г ш у кр о наси ва чин тав-
банинг қабул д а р а ж а с и г а э р и ш м оғи нин г
сад ақ аси учун, п о д ш о ҳ л и к н и н г бах ш и ш
дарёси ж ў ш уриб, олам ободонлиги ва
к и ш и л и к обрўйи бўлган кар ам тўлқин-
л а р и н и пайд о қ и л д и : бутун м а м л а к а т
бўйлаб, ўтган су л то н л ар д ан қолиб кел-
ган ва д а р о м а д и ҳ ад д ан т а ш қ а р и кў п
бўлган там ған и, ўзи ҳам ш ар и а т қоида-
л а р и д а н т а ш қ а р и б ў л гани у ч ун мусул-
м о н л а р у ст и д ан олиб т а ш л а б , ф арм он
б ўлдики, ҳеч ш аҳар, қ и ш л о қ , йўл, гузар
ва бандарларда там ға олм асинлар ва ун-
д ирм асинлар, ҳам бу ҳ у к м н и н г қоидала-
рига ў згартиш кир гизм аси нл ар : „К и м ки
буни эш итган дан кей ин ўзгартирса, гу-
ноҳи ўзгартирувчи ларга б ў лади“ .
П о д ш о ҳ н и н г м е ҳ р и б о н ч и л и г и г а си-
ғи нган т у р к , т о ж и к , араб, а ж а м , ҳинди,
форсий ф у қ ар о ва сипоҳ — бутун мил-
Do'stlaringiz bilan baham: 
