Халцаро бобур фонди

цадриши.
Қачон бу д аҳ ш ат л и воқеа ёдимга туш- 
са, беихтиёр ўзга бир ҳо л атга ту ш ам ан. 
Тангри таоло м еҳр и б о н чи л и к кўрсатиб, 
м енга 
қ а й т а бош дан ж о н б а ғ и ш л а д и . 
Б у н и н г ш у к р и н и қай тил билан ифода- 
лай. К ў н г и л л ар д а турли ш убҳа-гумонлар 
пайдо бўлм асин деб, мен н и м а и к и содир 
бўлган бўлса, ҳ ам м аси н и б атаф си л, ша- 
р ҳи б илан битдим . Гарчи т и л га, оғизга 
ҳам с и ғ м а й д и г а н қ ў р қ и н ч л и в о қеа юз 
б е р г а н б ў л са ҳ а м , Т а н г р и г а ш у к р к и ,
м енинг я н а к у н к ў р ар и м бор экан. Ҳам- 
маси бешикаст ва я х ш и л и к билан ўтди. 
К ўнглингизга ҳеч бир таш виш ва ҳавотир 
тушмасин, деб раби ул-аввал ойининг йи- 
ги р м анч иси да, сеш анба к у н и
чорбоғда 
эканимда битилди“ .
Б у т а ш в и ш л а р д а н қ у т у л и ш и м билан 
битилган ушбу хатни Кобулга юбордим, 
М о д о м и к и , бу бадбахт к а м п и р б ундай 
к ат т а гуноҳни содир этган э к ан , Юнус 
А л и ва Х о ж а г и й А сад га ун и н г пул ва 
н а р сал ари , қ у л ва ч ў р и л а р и н и олиб қўй- 
гандан сўнг, ў зин и А бдурраҳим шиғовул- 
га эҳтиёт қ и л и б с а қ л а ш учун т о п ш и р и ш
б у ю р и л д и . У н и н г н а б и р а с и , И броҳим - 
н инг ў ғл ига а в в ал л а р и ж у д а ҳурм ат ва 
эҳтиром
билан кў з-қу л оқ бўлиб турар- 
д и к . М о д о м и к и , м ен и н г ж о н и м г а қасд 
қ и л г а н л а р ш у о и л а д а н ч и қ қ а н э к а н ,
И б р о ҳ и м н и н г ў ғл и н и бу ерда уш лаб ту- 
р и ш н и тўғри, деб ҳ исоблам адим ва раби 
у л - а в в а л о й и н и н г й и г и р м а т ў қ қ и з и н -
чисида, п ай ш ан б а к у н и уни К ом ронн инг
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМА
229
ҳ у зу р и д ан баъ зи и ш л а р б илан 
к ел ган
М у л л о С а р с о н г а қ ў ш и б , К о м р о н н и н г
олдига юборилди.
Ҳ умоюн Пураб тоғидаги д у ш м ан л ар 
устига бостириб бориб, Ж ў н п у р н и эгал- 
л а д и . ғ о з и п у р г а Н о с и р х о н н и н г у с т и га
ж а д а л борди. Б у н д ан хабар топган На- 
с и р х о н Г а н г д а р ё с и н и к е ч и б ў т и б д и . 
Ш унда Ҳ ум ою н Ғозипурдан Х ар и й д н и н г 
у стига бостириб борди. У ердаги афғон- 
л ар ҳам бундан хабар топиб, Сару суви- 
ни кечиб ў тиш ибди. А ск ар л ар Харийд- 
ни талаб, ортга қ ай тд и л а р . М енинг қаро 
р им га биноан, Ш оҳ Мир Ҳ усайн ва Сул- 
тон Ж у н а й д н и бир қисм сара й и ги т л ар
билан Ж ў н п у р д а қолдириб, қози Ж ийа- 
ни ҳам улар билан бирга б ў л и ш и н и тай- 
и н л ад и . А вадга Ш ай х Б о я зи д н и қўйди. 
Бу и ш л а р н и қ ў л г а олиб ҳам д а тартибга 
солиб бўлгач, К у р ара М ан и к п у р атрофи- 
дан Ганг дар ёси н и кечиб ўтиб К ал п и й
йўли б илан м ени нг олдим га к ел а бош- 
л ад и . Бу вақ т д а К ал п и й д а бўлган Олам- 
хон ва Ж а л о л х о н ж а г ҳ а т д а н х аб а р л а р
к елиб ту р ар д и, ў зл ари кел м асд и . Ҳумо- 
юн К а л п и й т ў ғ р и с и г а е т г а н и д а , одам 
юбориб, уни нг кў н гл и д ан қ ў р қ у в н и чи- 
қ ар и б т а ш л а д и ва ўзи билан бирга олиб 
келди.
Р аб и ул-охир о й и н и н г у ч и н ч и с и д а, 
я к ш а н б а к у н и „ Ҳ а ш т б и ҳ и ш т “ боғига 
Ҳ у м о ю н к е л и б , ҳ у р м а т и м н и ж о й и г а
қ ў й д и . Ш у ку н и Х о ж а Дўст Х ованд ҳам 
К обулдан к елди.
Ўша кунлари Маҳдий Х ож ани нг одам- 
л а р и „ Р а а н а С а н г а а н и н г ю р и ш и а н и қ
б ў л и б қ о л д и “ , д е г а н х а б а р л а р б и л а н
устма-уст кел а бош лади. Ҳ асанхон Ме- 
натий ҳ ам Р а а н а г а қ ў ш и л и ш н и я т и д а
э м и ш . Ҳ а м м а д а н олдин ш у л а р ҳ а қ и д а
ў й л аш к е р а к . Л а ш к а р д а н и л гар и ро қ бит- 
та ё р д а м ч и қ и с м ҳ ам Б а й а н а г а к е л с а , 
д а в л а т и м и з г а муносиб и ш бўлади, деб 
л а ш к а р н и о т л а н т и р и ш г а
а з м у қ а р о р
қ и л и б , М уҳам м ад Султон м ирзо, Юнус 
А л и , Ш о ҳ М а н с у р б а р л о с , К а т т а б е к ,
Қ и с м то й Б ў ж а к а б о ш ч и л и г и д а г и лаш - 
к а р н и ў з и м и з д а н о л д и н и л ғ о р қ и л и б
Б а й а н а г а юбордик.
Ҳ а с а н х о н М е в а т и й н и н г Н о ҳ и р х о н
и см л и ўғли Иброҳим билан бўлган уруш- 
да қў л га ту ш ган эди, уни гаровда уш лаб 
т у р га н д и к . ТИу боис уни нг отаси Ҳасан-
хон я ш и р и н м а с д а н о л д им изга келиб-ке- 
тиб турарди. Ҳ ар доим ўғлини қ ай та р и
гпимизни илтим о с қ и л а р д и . Б а ъ з и му- 
л о з и м л а р н и н г х а ё л и г а Ҳ а с а н х о н н и н г
м ай л и га қараб, ўғли қ ай тари б берилса, 
у к ў п р о қ биз томонга мойил бўлиб, биз- 
га я х ш и х и з м ат л ар қ и л а д и , деган ф и к р
к ел д и. Ҳ асан х о н н и н г ўғли Н оҳирхонга 
сарпо к и й д и р и б , отасига в аъ д ал ар қилиб 
р у х сат б ер и л д и . Б у м у н о ф и қ п а с т к а ш
ў ғл и га р у х сат теги ш и н и кутиб, тўхтаб 
турган экан . Ў ғл ини нг озод бўлганидан 
хабар то пи ш и билан, ўғли олдига етиб 
б о р м аси д а н о л д и н о қ , А л в а р д а н ч и қ и б
келиб, Тўдада Р аан а Сангага қ ў ш и л д и . 
Б у н д а й в а з и я т д а у н и н г ў ғ л и г а р у х сат
бериб юбориш ўринсиз бўлган экан.
Б у ф у р сатларда ём гир ж у д а кўп ёғар- 
ди, доим суҳбатлар қ у р а р д и к . Ҳумоюн 
ҳ а м бу с у ҳ б а т л а р д а и ш т и р о к э т а р д и . 
Гарчи у и ч к и л и к н и ху ш к ў р м аса ҳам, 
бир неча кун бу ноўрин иш н и қ илди.
Ў ша зам онда бўлиб ўтган қ и з и қ во- 
қ е а л а р д а н
бири м ана будир: Ҳ умоюн 
Қ а л ъ а й и З аф ар д ан Ҳиндустон л аш к ар и - 
га қараб келаётганид а йўлда Мулло Бобо 
П а ш а ғ а р и й ва ун и н г укаси Бобо Ш айх
қ о ч и б К ет и н Қ ар о С у л т о н н и н г олдига 
бордилар. Б а л х л и к л а р қ а р ш и л и к кўрса- 
ти ш га о ж и з л и к қ и л д и л а р . Б а л х Кетин 
Қаро С ултоннинг қ ў л и г а ўтди. Бу қовоқ- 
к а л л а п асткаш у к аси билан бу тарафда- 
ги и ш л а р н и ўз зим м асига олиб, А йбак, 
Хуррам ва Сорбоғ атро ф л ар ига к елади. 
Ш оҳ И ск ан д ар Б ал х н и берганидан кей- 
ин саросим ага тушиб, Ғўрий қ а л ъ а с и н и
ў зб а к к а беради. Мулло Бобо билан Бобо 
Ш ай х ў зб ак н и н г бир неча одами билан 
Ғўрий қўрғо н и га кириб к ел ад и л ар . Мир- 
ҳ а м а н и н г қ ў р ғ о н и ж у д а я қ и н бўлгани 
боис бирор-бир чора қ и л о л м а й , ўзбак- 
н и нг қ ў л и г а ту ш ад и. Б и р неча к ундан 
к ей и н М и р ҳ ам ан и у н и н г о д ам л ари би- 
лан бу ердан кўчириб, Б ал х томонга олиб 
б о р и ш м а қ с а д и д а Б о б о ш а й х бир неча 
ў збак одам лари билан М ир ҳ ам ан ин г қўр- 
ғонига к е л и ш а д и . М ирҳам а Бобо Ш айх- 
ни қўрғонига туш иради. Қ олганларга ҳар 
е р -ҳ а р е р д а н ч о д и р б е р а д и . М и р ҳ а м а
Бобо Ш а й х н и қ и л и ч билан ж ароҳ атл аб , 
бир неча к и ш и с и билан банди қилиб Тен- 
грибердининг олдига — Қ ундузга чопар 
ж ў н а та д и . Тангриберди Ёрали ва Абдул-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

230