Халцаро бобур фонди

2 — Бобурнома
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

10
БОБУРНОМЛ
ч а н д а с а р ш е ъ р г а с о л и н г а н булса-д а, 
матнда асосий д и қ қ а т ш оирона сеҳрсоз- 
л и к эмас, балки Х о ж а н аси ҳ атл ари н и ки 
тобхонга а н и қ е т к а з и ш г а қ ар ат и л а д и .
Ш ундай бўлса да, ш еъ р сеҳри га қизи- 
қ у в ч и л а р , б ад и и й у н с у р л а р г а а ҳ а м и я т
б е р у в ч и л а р у ч у н а с а р б о ш и д а г и бир 
байтдаги л аф зи й ва м аъ н ав и й тасвир во- 
си талар ини ку эатам и з. Оллоҳ ҳамдидан:
Тил аи и и г ҳамдида цосирдур, бил,
Бил, ап и н г ҳамдида ҳ оси рдур тил.
И ж о д к о р л аф зи й са н ъ а т л а р д а н так 
рорни нг беш-олти х и л и д а н ф ойдаланган . 
Ч у н к и такр о р с ан ъ а тл ар и т а ъ к и д ва таъ- 
с и р ч а н л и к у н с у р л а р и д а н ҳ и с о б л ан ад и . 
А в в а л о б а й т б о ш и д а г и ва о х и р и д а г и
остин ва устин и к к и сўэга а ҳ а м и я т бе- 
р а й л и к .
Б и р и н ч и мисрада қ а т н а ш г а н „ т и л “ 
ва „ б и л “ сў зл ар и и к к и н ч и мисрада урин 
ал м аш и б т ак р о р л а н г а н и ту ф айл и тарду 
акс сан ъ а ти қ ў л л а н и л г а н .
Б а й т н и б о ш л а г а н сўз ( „ т и л “ ) байт 
о х и р и д а т а к р о р к е л с а ( ,, т и л “ ) т а с д и р
сан ъати бўлади.
Б ирин чи мисра охиридаги сўз (,,бил“ ) 
так р о р и билан и к к и н ч и м исра бошлан- 
са тасбе сан ъ а ти д ан д ар ак д и р .
Б а й т н и н г боши ва ох и р и д аги сўзлар 
ўртага олган сў зл ар га а ҳ а м и я т берамиз: 
„анинг ҳ ам д и д а қ о си р д у р “ сўзлари ҳар 
и к к и мисрада қ о ф и я олдидан такр о р л ан
моқда. Бу усул ҳож иб сан ъ а ти намуна- 
сидир.
„ Т и л “ ва „ б и л “ сў зл ар и н и н г байт бо- 
ш и д аги оҳангдоптлиги м узораа сан ъати
и ш т и р о к и т у ф ай л и ди р . Б ай т д аги фикр- 
ни „б и л “ деб бую риш эса амр санъати- 
дан дар акд и р.
Т и л н и н г Оллоҳ м ақ то вид а(ҳ ам ди д а) 
восита э к а н л и ги ва ай н и пайтда қосир 
л и ги — те ги ш л и ч а м ақто вга я р о қ с и з л и
г и г а а ҳ а м и я т б е р и л с а : т и л , ҳ а м д ва 
қ о си р с ў з л а р и н и н г ў зар о д а х л д о р л и г и
т у ф ай л и таносиб сан ъати қ ў л л а н г а н и г а
ам и н б ўлам из.
Н иҳ о ят, биринчи ва и к к и н ч и мисра- 
лардаги барча сўзларнинг остин ва устин 
ҳ о л а т и н и н а з а р д а т у т с а к : у л а р оҳанг- 
д о ш л и к вази я т и д а д и р л ар . Д ем а к, байт 
даги остин ва устин турган сўэларнинг 
ўзаро оҳангдош лиги (муэораа, такрор ва 
қ о ф и я ) т а р с е ъ с а н ъ а т и и ш т и р о к и н и
к ў р с а т м о қ д а .
Д е м а к , Бобур бу б айтда тарду акс, 
тасбе, тасд и р , тар сеъ , м у зо р аа л а ф з и й
с а н ъ а т л а р и н и , амр ва таносиб м а ъ н а в и й
са н ъ а тл а р и н и қ ў л л а г а н эк а н ...