Халцаро бобур фонди

Парешон жамъэю, жамъе парешон,
Гирифтор цавмею, ц&вме ажойиб.
Д у ш м а н а с к а р л а р и н и н г сони ай н и
пайтда бир л а к — юз минг китиига етар- 
ди. Узи ва ам и р л а р и д а б и р -и к к и минг- 
тага я қ и н ф и л л а р и бор, д ей и ш ар д и . Ота- 
бобосидан қ о л г а н х а з и н а н и н г ҳ а м м а с и
қ ў л и д а н а қ д эди. Ҳ индустонда ш унд ай 
одат бор: агар ш унд ай у р у ш л а р рўй бер- 
гудек бўлса, б е л г и л а н г а н м уд д ат учун 
пулга н а в к ар ёл л ан и л ад и . Ё л л ан г ан ки- 
ш и л а р н и „ б а д ҳ а н д и й “ деб а т а й д и л а р . 
А гар Султон И бр о ҳим ш у н д а й ф и к р г а
к ел са, юз м инг, и к к и юз м и н гт а навкар - 
ни ҳам ёл л ай оларди. Т ан гр и таоло биз- 
ни ё р л а қ а д и , у на н а в к а р л а р и н и рози 
қ и л а олди, на х а з и н а с и н и у л а ш а олди. 
Т абиатида б а х и л л и к голиб к ел ган одам 
қ а н д а й қ и л и б й и г и т л а р и н и роэи қ и л а
олади. Узи пул й и ғи ш га беҳад берилган, 
таж р иб асиа, ғўр бир йи ги т эди. У нинг 
на к е л и ш и ва т у р и ш и д а с а р а н ж о м л и к , 
на ю риш и ва у р уш ида ғ ай р ат -и ш ти ёқ бор 
эди.
П ан и п ат д а а с к а р л а р н и н г ён-атрофи- 
га арав а ва ш о х л а р д ан тў сиқ ясаб, хан- 
д а қ л а р қ а з и б и с те ҳ ко м қ у р а ё т г а н пай- 
т и м и з Д арвеш М уҳам м ад сорбон: „Бун- 
дай э ҳ т и ё т к о р л и к билан ҳ и м о я л ан аё тга-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУ РНОМЛ
199
н и м и зд а у бизга қ а р ш и к е л и ш г а қ ан д а й
им кон т о п а д и “ , деб айтди.
— 
Сен буларни узбек хон ва султон- 
л а р и г а ў х ш а т я п с а н м и ? — деб жавоб бер- 
д и м . — С а м а р қ а н д н и т а ш л а б ч и қ и б ,
Ҳ исорга к е л г а н и м и з д а , ў зб ек ни нг барча 
хон ва су л то н л ар и йи гил иб , б изн инг ус- 
т и м и з г а бирлаш иб , бостириб к е л и ш ни- 
я т и д а Д ар б а н д д ан ў т д и л а р . Б и з бутун 
л а ш к а р ва м ўгулни нг кўч-кўрони ва мол- 
л ар и н и м а ҳ а л л а л а р г а я ш и р и б , кў чалар- 
н и т ў с и б қ ў й д и к . Ю р и ш - т у р и ш н и н г
ҳ исоб-китобини олгач, хон ва султонлар 
Ҳ и со р н и ҳ и м о я л а ш учун ҳаёт-м ам о ти- 
м и з н и т и к к а н и м и з н и к ў р д и л а р . Ҳисор 
устига к е л и ш г а к ў з л а р и етм ай, Чағони- 
ён атроф ида ж о й л а ш г а н Н аван док д ан о қ 
ор т л ар и га қ ай ти б к етд и л ар . Б у л а р н и сен 
у л ар га ў х ш а т м а , булар ҳарбий иш н и ва 
у р у ш и ш қ у р о л л а р и н и қаер д ан билсин- 
л а р .
Т ангри бизга к ў м а к берди, ҳ ам м аси 
мен ай т га н д е к бўлди. П ан и п атд а ўтган 
е т ти -сак ки з кун мобайнида одамларимиз- 
дан оз-оздан бориб, ул ар ни нг доирасига- 
ч а я қ и н л а ш и б , к ў п с о н л и д у ш м а н г а ўқ 
отардилар ва бош кесиб к елтирарди лар. 
Д у ш м а н эса на ж о й и д а н қ ў з ғ а л д и , на 
ҳ а м л а ц и л д и . К е й и н б и з г а х а й р и х о ҳ
ҳ и н д у с т о н л и к б е к л а р н и н г м а с л а ҳ а т и г а
ам ал қ и л и б , М аҳдий Х о ж а, М уҳам м ад 
Султон мирзо, Одил Султон, Хисрав, Шоҳ 
М ир Ҳ у с а й н , С ултон Ж у н а й д бар л о с, 
А б д у л а з и з м и р о х ў р , М у ҳ а м м а д А л и
ж а н г - ж а н г , Қ у т л у қ қ а д а м , Вали хозин , 
М уҳиб А ли х а л и ф а , М уҳ ам м ад бах ш и, 
Ж о н и б ек ва Қ оракўз бош чилигида тўрт- 
беш м ин г к и ш и н и тунги ҳу ж у м га юбор- 
д и к . Кеч к ир и б қ о л ган и боис я х ш и л а б
к ел и ш и б о л о л м ай, т ар қ ал и б кетиб, би- 
рор иш қ и л о л м а д и л а р . Тонг отиб, кун 
ёри ш гун ча, улар душ ман доираси (лаге- 
ри)нинг я қ и н и д а эканида, душ ман ноғо- 
р ал ар и н и чалиб, ф ил л ар и билан саф тор- 
тиб ч и қ д и . Гарчи б и зн и к и л ар бирор иш 
қ и л о л м а г а н б ў л с а л а р ҳ а м , ш у н ч а к ў п
к и ш и б и л а н у р у ш и б , б и р о р к и ш и н и
й ў қ о тм ай , соғ-омон ч и қ д и л ар . М уҳаммад 
А л и ж а н г - ж а н г н и н г о ё ғи г а ў қ т е г д и . 
Ж а р о ҳ а т и х а в ф л и б ў л м а с а - д а , у р у ш
к у н и у ж а н г г а я р ам ад и .
Бундан хабар топиб, мен Ҳумоюн- 
ни аск а р л а р и билан бир-бир я р и м к у рўҳ 
олдинга — ду ш м ан қ а р ш и с и га юбориб, 
ўзим қ олган ж а н г ч и л а р билан саф тор- 
тиб ч и қ д и м . Тунги ҳ у ж у м г а к е т ган л ар
келиб Ҳ умоюнга қ ў ш и л д и л а р . Д уш м ан 
о дам лари олдинга қараб, биз ҳам орқа- 
га қай ти б , т ўх тад и к.
Ш у кеч а ўрдуда гал ат и (ёлгондакам) 
ғавғо к ў тар и л д и . И лгари бундай ш овқин- 
сурон к ў р м а г а н к и ш и л а р қ ў р қ у в ва ва- 
ҳ и м а г а т у ш и б қ о л д и л а р . Б и р о з в а қ т
ўтгач, ш о вқ и н босилди.
Р а ж а б о й и н и н г с а к к и з и н ч и с и д а ,
ж у м а к у н и бомдод намози чоғи соқчи- 
л ар д ан д у ш м а н н и н г саф тортиб келаёт- 
г а н л и г и ҳ а қ и д а х аб ар к е л д и . Б и з я н а
с о в у т л а р н и к и й и б , қ у р о л л а н и б отлан- 
д и к . Ўнг қанотда Ҳ умоюн, Х о ж а Калон, 
С у л то н М у ҳ а м м а д д ў л д о й , Ҳ и н д у б е к , 
Вали хозин ва П и р қ у л и С ийстоний тур- 
д и л ар . Ч а п қан о тд а М у ҳ ам м ад Султон 
мирзо, М аҳдий Х о ж а, Одил Султон, Шоҳ 
М ир Ҳ у с а й н , С ултон Ж у н а й д барлос, 
Қ у т л у қ қ а д а м , Ж о н и б е к , М уҳам м ад бах- 
ш и ва Ш оҳ Ҳ усайн Ё р ак и й м ўғул ғончи 
т у р д и л ар .
М ар к аэ н и н г ўнг тар аф и га Ч и н Темур 
Султон, С улайм он м ирзо, М уҳ ам м ад и й
к ў к а л д о ш , Ш оҳ М ансур барлос, Юнус 
А ли , Д арв еш М уҳам м ад сорбон ва Аб- 
д у л л о к и то б д о р қ ў й и л д и . М а р к а з н и н г
чап тар аф и га Х алиф а, Х о ж а М ирмирон, 
А ҳ м ад и й парвоначи, Турдибек, Қўчбек, 
М уҳиб А л и х ал и ф а ва М ирзобек тархон 
қ ў й и л д и . И ровулга (аска р н и н г айғоқчи- 
л и к х и з м а т и н и қили б, олдинда боради- 
ган қисм и) Х исрав к ў к а л д о ш ва Муҳам- 
м ад А л и ж а н г - ж а н г е т а к ч и б ў л д и л а р . 
А б д у л ази з м и р о х ў р н и т ар ҳ г а (ёрдам чи 
бўлинм ага) б о ш л и қ қ и л и б тай и н л ад и к . 
У н г қ а н о т н и н г ч е т и г а В али қ и з и л ва 
М алик Қосим Бобо Қ а ш қ а н и м ў ғул л ар и
билан т ў л ғам ага* саф л ад и к . Ч ап қанот 
четидан Қ ар о к ў з и , А булм у ҳ ам м ад най- 
забоз, Ш ай х Ж а м о л барин, М аҳдий ва 
Т ен гр и қ у л и П и ш ағи м ўғулни тў л ғам ага 
с а ф л а д и к . Д у ш м а н а с к а р л а р и я қ и н л а -
ш и ш л а р и билан бу и к к и бўлак тўлғам а 
ў н г ва ч а п т а р а ф л а р д а н д у ш м а н н и н г
о рқ а т ар аф и га ай ланиб ўтиб олади. Душ-
* Т ў л г а м а — д у ш м а н с а ф и н и н г и к к и ён и д а та р т и б с и з ҳ у ж у м қ и ли б , ш о ш и р и ш т а к т и к а с и .
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

200
БОБУ РНОМ Л
м а н н и н г қ о р аси к ў р и н г а н д а а с к а р л а р - 
нинг к ат т а қисм и ўнг қан отга қараб ке- 
л а ё т г а н и н и к ў р д и к . Ш у боис ё р д ам ч и
бўл инм ага б о ш ч и л и к ц и лаётган Абдула- 
зизн и ўнг қ ан о тн и м у с т а ҳ к а м л а ш учун 
ю бордик.
У з о қ д а н қ о р а с и к ў р и н г а н С у л т о н
И б р о ҳ им ни нг қ ў ш и н и ҳеч ерда т ў хтам ай
т е з л и к б и л а н б и з га қ а р а б к е л а в е р д и . 
Я қ и н р о қ к елгач, ул арга қ о р ам и з кўрин- 
ди. Б и з н и н г саф тортиб, ж а н г га ш ай тур- 
ган и м и зн и кўриб, у лар ним а қ и л и ш л а - 
р ин и б ил м ай т ар ад д у д л ан и б қ о л д и л ар . 
Эсанкираб, т у р и ш н и ҳам , к е л и ш н и ҳам 
б илм ай, на ж о й и д а туролди, на аввал- 
ги дек т е з л и к б илан т ў х т ам асд ан илга- 
р и л а ш н и ўйлади.
Т ў л г а м а г а т а й и н л а н г а н а с к а р л а р г а
ўнг ва чап қўлд ан д у ш м а н н и н г о р қа то- 
м онига ўтиб, ў қ отиб уруш бош лаш ла- 
ри, ўнг ва чап қ ан о тл ар д аги л ар ҳам душ- 
м ан б и л а н о л и ш и ш л а р и учун ф ар м о н
бўлди. Т ўл ғам а д а ги л ар д у ш м ан орқаси- 
га ўтиб, ў қ ота б ош лади лар. Чап қанот- 
д аги М аҳдий Х о ж а
ж а н г н и ҳ ам м ад ан
олдин бошлаб юборди. М аҳдий Х о ж ага 
қ а р ш и бир тўда а с к а р бир ф и л б ил ан 
бостириб келди. Маҳдий Х о ж ан и н г одам- 
л ар и кўп ў қ ёғдириб, ул ар ни ч е к и н и ш г а
м аж б у р қ и л д и . Ч а п қ ан о тга м ар к азд ан
А ҳм адий парвоначи, Турдибек Қўчбек ва 
Муҳиб А ли х а л и ф а ёрдамга юборилди. 
Ўнг қанотда ҳам ж а н г бош ланиб кетди.
М уҳам м ад А ли к ў к а л д о ш , Шоҳ Ман- 
сур барлос, Юсуф А ли ва А бдуллога мар 
к аз қ ў ш и н и олдида туриб ж а н г бош лаш
бую рилди. Устод А л и қ у л и ҳам м ар к аз 
қ ў ш и н и олдида туриб ф ар ан гид ан * отди. 
М устаф о т ў п ч и ҳам м а р к а з и й қ ў ш и н - 
нинг чап қанотидаги арава устидаги зарб- 
зандан (тўпга ў х ш аш қурол) я х ш и зар- 
балар берди. Ўнг қан о т, чап қан о т, мар- 
к а з ва т ў л ғ а м а д а г и л а р д у ш м а н н и ҳ ар
тар аф д ан ўраб олиб, устига ўқ ёғдириб, 
ж а н г н и астой ди л қ и з и т д и л а р . Д у ш м ан
ўнг ва чап қ а н о т л а р г а б и р -и к к и м арта 
қ и с қ а - қ и с қ а ҳ а м л а л а р ҳам қ и л д и . Биз- 
ни нг ж а н г ч и л а р и м и з у л ар н и н г устига ўқ 
ёғдириб, я н а м а р к а з томонга си қиб кел- 
дилар. Д у ш м ан н и н г ўнг ва чап қан оти 
бир ерга тўпланиб қолиб, ш у д а р аж а д а
т и қ и л и н ч л и к ҳосил б ў л ди ки , на олдин- 
га ю риш га, на о р қ ага қ о ч и ш г а йўл то- 
п о л д и л ар.
Офтоб бир н айза бўйи к ў т а р и л га н д а
у р у ш н и т е з л а ш т и р и ш г а ч а қ и р и л д и .
Т у ш га ч а ж а н г давом этди. К ун т у ш г а
е т г а н и д а д у ш м а н е н г и л д и ва я к с о н
қ и л и н д и . Т а н гр и т ао л о ф а з л у к а р а м и
б ил ан б ундай қ и й и н и ш н и б изга осон 
қ и л д и ва ш у қ ад ар к ў п с о н л и л а ш к а р н и
я р и м кунда ер билан я к со н қ и л д и . Фа- 
қ а т И броҳим ён ид аги бир ж о й н и н г ўзи- 
да беш-олти минг к и ш и ўл д ир ил д и. Бош- 
қа ер л ар л ар д а ў л га н л а р н и н г сонини ўн 
беш-ўн о л ти м и н г к и ш и ,
деб т а х м и н
қ и л д и к . К ей и н р о қ , Ограга к ел ган и м и з- 
да, ҳ и н д у ст о н л и кл ар д ан эш и т и ш и м и з ч а , 
у ш бу ж а н г д а қ и р қ - э л л и к м и н г к и ш и
ҳ ал о к бўлган э кан .
Д у ш м а н н и ен ггач, ортидан ку затиб
бориб, о тл ари д ан й и қ и ти б о л д и к. А скар- 
л а р и м и з отдан т у ш и р и л га н ам и р ва йи- 
ги тл ар н и олиб к е л а бо ш лади л ар . Тўда- 
тў д а ф и л л а р н и ф и л б о н л а р и к е л т и р и б
совға қ и л д и л а р . И б р о ҳ им ни ж а н г май- 
донидан ч и қи б к етган , деб ўйлаб, мах- 
сус қ ў ш и н д а ги Қисмтой м ирзо, Бобо чуҳ- 
ра ва Б у ж к а б о ш ч и л и ги д аги к и ш и л а р - 
ни д у ш м а н о р т и д ан и з м а - и з ю бордик. 
Тезда қувиб етиб, О грага боргунича уни 
қ ў л га о л и ш л а р и н и тай и н л ад и м .
И броҳим ўр д аси нин г ичи билан ўтиб, 
у н и н г к и ч и к ҳ о в л и с и — т у р а р -ж о й ва 
у й л а р и н и ай лан и б ч и қ қ а ч , бир қорасув 
ёқас и га т у ш д и к . Аср нам ози пайти Ха- 
л и ф а н и н г қ а й и н у каси Тоҳир Табарий, 
Султон И броҳим нинг ж ас ад и н и ж уд а кўп 
ў л и к л а р и ч и д а н тани б қ о л и б , б о ш и н и
к ел т и р д и .
Ш у к у н и ё қ Ҳ у м о ю н м и р з о , Х о ж а
К алон, Ш оҳ Мансур барлос, Юнус А ли 
ва Абдулло Вали х а з и н а ч и н и тезда бо- 
риб, О грани қ ў л г а к и р и т и б , х а з и н а н и
э г а л л а ш л а р и н и тай и н л ад и м .
М а ҳ д и й Х о ж а , М у ҳ а м м а д С у л т о н
мирзо, Одил Султон, Султон Ж у н а й д бар- 
лос ва Қ у т л у қ қ а д а м н и н г сафар анж ом - 
л а р и н и олиб кет аёт га н гур уҳ д ан аж р а - 
либ, илдамлаб Деҳли қўрғонига кири б , у 
ердаги х ази н ан и эгаллаб с а қ л а ш л а р и г а
қ арор қ и л д и к .
* Ф а р а н г и — Е в р о л ад ан к е л т и р и л г а н о ти ш қ у р о л и .
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУ РНОМЛ
201
Э ртаси к у н и тонгда бир к у р ў ҳ йўл 
ю риб, о т л а р г а д ам б ер и ш у ч у н Ж у у н
ё қ а с и г а т у ш д и к . И к к и к е ч а ш у ерд а 
қолиб, сешанба ку н и Ш айх Низом авлиё- 
нинг м озорини тавоф қилиб, Д еҳ л и нин г 
рўпарасида — Ж у у н қиргоғида тўхтадик. 
Ушбу ч о рш анба кеч аси ёқ Д еҳли қўрғо- 
н и н и с а й р қ и л и б , т у н б ў й и ў ш а ер д а 
қолиб, эртаси — ч ор ш анб а к у н и Х о ж а 
Қ утб и д д и н н и н г м озорини тавоф қил и б, 
Султон Гиёсиддин Б албан ва Султон Ало- 
вуддин х и л ж и й н и н г мақбара, иморатла- 
ри ва минорасини, ғавзи Ш ам си й, ғавзи 
Хосни, Султон Б аҳ л у л ва Султон Секан- 
д а р м а қ б а р а л а р и ва б о ғ л а р и н и с а й р
қилиб, ўрдуга қайтиб, кем ага кириб, ар ақ
ичилди. Вали қи зи л га Д еҳ л и нин г зшик- 
д о р л и г и (с о л и қ й и ғ у в ч и с и м ан с аб и )н и
т а қ д и м этиб, Д ў ст н и Д е ҳ л и в и л о я т и г а
девон қи л д и м , бор х ази нан и м у ҳ р л аш н и
ва бутун ж а в о б га р л и к н и у л ар н и н г зим- 
масига ю кладим .
П ай ш ан б а к у н и бу 
ж о й д а н кўчиб, 
Туғлақобод рупар асига — Ж у у н қирғо- 
ғида т у ш д и к .
Ж у м а к у н и н и ў ш а ж о й д а ў т к а з д и к . 
М авл о н о М а ҳ м у д , Ш а й х З а й н ва я н а
а й р и м к и ш и л а р ж у м а н а м о зи га бориб, 
м е н и н г н о м и м га хутба ў қ и т д и л а р . Фа- 
қ и р ва м и с к и н л а р г а бир оз пул тарқа- 
тиб, қ ар о р го ҳ г а кел д и л ар .
Ш анба ку н и у ердан ж ўнаб, жойдан- 
ж о й г а к ў ч и б , О гр ага й ў л о л д и к . Мен 
бориб Туғлақободни сай р қил и б, қарор- 
гоҳга қ ай тд и м .
Р а ж а б о й и н и н г й и ги р м а икки н ч и си - 
да, ж у м а к у н и Огра ч етида ж о й л а ш г а н
Сулаймон Ф а р м у л и й н и н г у й и га т у т д и к .
Б у ж о й қур ғо н дан ан ча узоқ бўлганли- 
ги боис эртаси к у н и Ж а л о л х о н ж агҳат- 
н и н г у й и га т у ш и л д и .
Б и з д а н и л г а р и р о қ к ел г ан Ҳ ум ою нни 
қ ў р ғо н д а ги л ар , у э рл ар и н и айтиб, ичка- 
рига ки р и т м а б д и л а р . Б у лар ҳам эл ни нг 
бебош лигини ўйлаб, х а э и н а га қў л тегиз- 
м аси н, деган н и ятд а биз к ел гу н ч а Огра 
дан ч и қ а д и г а н й ў л л а р н и қ ў р и қ л а б , ке- 
л и ш и м и з н и ку тиб ту рибдилар.
Б и к р а м а ж и т ҳ и н д у Г в ал и й а р р ож а 
си эди, у н и н г о тал ар и Г в ал и й а р вилоя- 
т и д а юз й и л дан ор тиқ ҳ у к м р о н л и к қ и л
ган л ар . И ск ан д а р Г в ал и й а р н и о л и ш мақ- 
садида бир неча йил Ограда қолиб кет-
д и . К е й и н И б р о ҳ и м з а м о н и д а А ъ з а м
Ҳ ум ою н С ер ван и й ан ча в а қ т асто й д и л
к у р а ш д и ва, охир-оқибат, уни сулҳ йўли 
б и л а н о л и б , у н г а Ш а м с о б о д н и берди. 
Султон И б р о ҳ и м н и н г устига уруш бош- 
л аган и д а, Б и к р а м а ж и т ж а ҳ а н н а м г а ра- 
вона бўлди. Б о л а л а р и ва оила аъ зо л ар и
Ограда эди. Ҳ умоюн О грага к е л г а н и д а
Б и к р а м а ж и т н и н г оила а ъ зо л ар и қочитп- 
га у р и н а д и л а р ва Ҳ ум ою н т а й и н л а г а н
к и ш и л а р ул ар ни қ ў р и қ л аб туради, Ҳумо 
юн ҳ ам у л а р н и н г т а л а н и ш л а р и г а йўл 
қ ў й м а д и . Ўз хоҳитплари билан Ҳумоюн- 
га гавҳ а р ва қ и м м ат б аҳ о то ш л ар совға 
қ и л и б д и л а р , У л а р и ч и д а бир м а ш ҳ у р
олмос бор эдики , уни Султон А ловуддин 
к е л т и р т и р га н э кан . Б у олмос ш у н ч ял ар
м а ш ҳ у р к и , бир м у қ а й й и м (қ и й м а т бел- 
гиловчи) ун и н г н ар х и н и бутун дунёнинг 
и к к и я р и м к у н л и к сар ф -х а р аж ат л ар и га 
тенг, деб баҳолабди. С а к к и з м исқо л ч и қ
са к е р а к . Мен к ел ган и м д а Ҳумоюн уни 
менга совға қ и л д и , мен я н а унинг ўяига 
б ағи ш л ад и м .
Қўрғон ичидаги т а н и қ л и сипоҳийлар 
дан М аликдод К ар ан и й , М аллий Сурдук 
ва Ф ерузхон М еватийнинг эътибори ба- 
л ан д эди. Б у л а р н и н г қ и л г а н ҳ и й л а л я р и
билиниб қолди. Сиёсат қ и л и б , ж азоляш - 
га юборилди. М аликдод К ар ан и й олдин- 
га ч и қ а р и л г а н и д а баъзи бировлар унинг 
учун яли ни б-ёлворди лар.
Одамлар у ёқ-бу ё қ қ а бориб, бир мас- 
л а ҳ а т г а к е л г у н л а р и ч а орадан тўрт-бетп 
кун ўтди. У лар х о ҳ л а га н л а р и д е к иноят 
ва ш а ф қ а т кўрсатиб, барча мол-мулки- 
ни ў зл ар и га қай та р и б , ж азо д ан озод қ и л
д и к . И б р оҳ и м н и н г отасига етти л а к л и к
д аром ад и бор в и ло я т нақ д ин оят қилин- 
ди. Б е к л а р и н и н г ҳам ҳар бирига вило- 
я т л а р берилди. И б р о ҳ и м н и н г отаси хиз- 
м ат к о р л а р и б илан ч и қ а р и л и б , унга Ог 
р ад ан д ар ё б ў й л аб бир к у р ў ҳ пастдан 
ж о й берилди.
Р а ж а б о й и н и н г й и ги р м а сак к и э и н ч и
сида, п а й ш а н б а к у н и аср н ам о зи чоғи 
Ограга кир и б , Султон И б р оҳ и м н и н г ман- 
зилида туш ди к. Т ў қ қ и з юз ўнинчи (1 5 0 4 / 
1505) йи л и Кобул э гал л ан ган и д ан буён 
Ҳ и н д у с т о н н и қ ў л г а к и р и т и ш н и о р з у
қ и л а р д и м . Гоҳ б е к л а р н и н г а қ л и ноқис- 
л и ги , гоҳ ога-и нилари м нин г, қариндотп- 
у р у ғ н и н г қ ў л л а б - қ у в в а т л а м а с л и к л а р и