Халцаро бобур фонди

цў-
йибдилар. К и ш и л а р қўйиб, барча талон- 
ч и л ар н и уриб-суриб ч и қ а р д и к .
Ш оҳбегим ва хоним бир уйда ўтир- 
ган эдилар. Д оим ги ерда туш и б, бориб 
бурунгидек адаб ва т а ъ з и м билан кўриш - 
дим. Ш оҳбегим ва хоним беҳад, беқиёс 
и з т и р о б д а , х и ж о л а т д а н б о ш л а р и э г и к
х и ж и л эдилар. Н а м а ъ қ у л узр ай та ола- 
д ил ар, на д урустроқ ҳол-аҳвол сўраш га 
ботина о л адилар. Б у л а р д а н у м ид и м бун- 
дай эмас эди. Б у ф и тн ачи гуруҳ ҳ ар қан- 
дай б ад б а х т л и к н и я т и д а б ў л с а л а р ҳам 
б егимнинг, х о н и м н и н г с ў зл ар и га қ у л о қ
солар эдилар! М ирзохон ҳам Ш оҳбегим- 
нинг ту ғи ш ган невараси, кеча ва кундуз 
бегим қо ш ид а эди, Мирзохон агар булар- 
нинг сўзларига кирмаса, уни қўйм ай ўзла- 
рининг қо ш ид а сақласа ҳам бўларди.
Н еча м ар тал аб зам о н а н о т и н ч л и ги - 
дан ва даврон м у ро саси зл и ги дан , 
тахт 
ва м а м л а к а т , н а в к ар ва савдардан айри- 
л и б , у л а р г а и л т и ж о э т д и м , о н ам ҳ ам
борди, ҳеч қ а н д а й ҳ у р м а т - э ъ т и б о р ва 
ш а ф қ а т к ў р м а д и к . М енинг у к а м Мирзо- 
х о н н и н г ва онаси Султон Н игорхон им - 
ни нг ўз м аъ м у р в и л о я т л а р и бор эди. Мен 
ва онам, ҳ ал и в и лоя т н ар и турсин, бир 
к ен т ва бир неча қ у ш эгаси бўла олма- 
д ик. М енинг онам Ю нусхон қ и з и на мен
— н а б и р а с и э м а с м и д и м ? У т а б а қ а д а н
ки м м ени нг д ар го ҳ и м га т у ш са, қўлим - 
дан к е л г а н ч а қ а р и н д о ш л и к ва я х ш и л и к -
ни ж о й и га к ел т и р д и м , чунончи Шоҳбе- 
гим к ел д и л а р , К обулнинг аъ л о ерлари- 
дан П ам ғонн и бердим. Я на ҳар х ил фар-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

БОБУРНОМЛ
153
з а н д л и к бурчи ва х и з м а т к ў р с а т и ш д а
к а м ч и л и к к а йўл қ ў й м а д и м .
Султон Саидхон — К о ш гар хони беш- 
олти я ё в -я л а н г билан к ел д и . Т у ги ш ган 
у к а л а р и м д е к куриб, Л ам гон тум анл ари - 
дан М андировар т у м ан и н и бердим. Шоҳ 
И смоил Ш айб о н ийхо н ни Марвда енгган 
м аҳ ал и , Қ ундузга ўтган и м д а, А нд иж о н 
в и л о я т и м е н т о м о н г а б о қ и б , б а ъ з и
қў р ғо н б е ги л ар и н и қувиб, б аъ зи ерлари- 
ни б е р к и т и б , м ен г а к и ш и ю б о р д ил ар . 
Мен Султон С аидхонга барча навкар им - 
ни т о п ш и р и б , к ў м а к қ ў ш и б , т у ғ и л и б
ў с га н е р и м А н д и ж о н в и л о я т и н и у н г а 
б ағи ш л аб , хон қ и л и б юбордим.
Ҳ озиргача ҳам у табақадан ким кел- 
м аси н, ўз т у ғ и ш г а н л а р и м д е к
к ў рд и м . 
Чунончи, Ч ин Темур Султон, Эсон Темур 
Султон, 
Т ухта Султон ва Бобо Султон 
ш у п а й т л а р д а м ени нг қ о ш и м д а д и р л а р . 
Б арча н и ўз туги ш ган л ари м д ан я х ш и р о қ
к ў р и б , ҳ у р м а т - э ъ т и б о р ва ш а ф қ а т л а р
қ и л га н м а н .
Б у б и т и л г а н л а р д а н м ақ са д ш и к о я т
эм ас, рост в о қ е а л а р н и ё з а ё т и р м а н . Бу 
ё з и л г а н л ар д ан м ақ сад ўзи м н и н г таъри- 
фим эмас, ҳ а қ и қ и й воқеа баёнини таҳ- 
рир этган м ан . Ч у н к и бу п а й тл ар д а шун- 
га қ ар о р қ и л и н г а н к и , ҳар сўзнинг рос- 
ти б и ти л га й ва ҳ ар и ш н и н г ҳ а қ и қ и й во- 
қ еи й баёни т а ҳ р и р этилгай . Зо тан ота- 
оғадан ҳ ар қ а н д а й я х ш и л и к ва ём о н л и к
к ў р ган бўлсам ёздим. Қ ари ндош ва бе- 
го н ад а ҳ а р қ а н д а й айб ва ф а з и л а т л а р
с о д и р б ў л г а н б ў л са, т а ҳ р и р а й л а д и м . 
Ў қувчи м аъ зур тутсин ва эш иту вч и эъти- 
роз қ и л м а с и н .
Б у ер д ан ту р и б М и р зох о н ў т и р га н
ч орбоққ а келиб, ви л о я т л а р г а , айм о қ лар - 
га ва я қ и н - й и р о қ л а р г а ф ат ҳ н о м а л а р — 
з аф ар м ак т у б л ар и юборилди. Ундан сўнг 
о тл ани б а р к к а к е л д и м . М у ҳ ам м ад Ҳу- 
сайн мирзо қ ў р қу в д ан хо ни м нин г тўш ак- 
хонасига қочиб кириб, т ў ш а к н и н г бўғжа- 
м аси га ў з и н и б о ғл ат и п ти . Қ ўрғондаги- 
л ар д ан М ирим девон ва я н а б аъ зи л ар н и
бу у й л ар н и ахтари б, М уҳам м ад Ҳ усайн 
м ирзони топиб к е л и ш учун юбордик. У 
х о н и м н и н г э ш и г и г а к е л и б , қ ў п о л р о қ , 
о добсизроқ с ў зл ар ай т и п т и . Ҳ ар ҳ олда 
М у ҳ ам м ад Ҳ усайн м и р зо н и х о н и м н и н г 
т ў ш а к х о н а с и д а н то п и б, а р к д а м е н и н г
қ о ш и м га к е л т и р д и л а р . Мен бурунгидек
т а ъ з и м қ и л и б ў р н и м д ан т у р д и м , унча 
қ ў п о л л и к к а б о р м ад и м . М у ҳ а м м а д Ҳу- 
сайн м и р з о н и , бундай х у н у к ва тубан 
ҳ а р а к а т г а қ ад ам қ ў й ган и , бундай ғавғо 
ва ф и т н а и ш л а р г а бош қ у ш г а н и учун 
бурда-бурда қ и л са м ўр и н л и эди. Орада 
ҳ ар ҳолда қ а р и н д о ш ч и л и к бор эди: ме- 
ни нг ту ғи ш ган холам Хўб Н игорхоним - 
дан ў ги л -қ и з л а р и бор эди. Бу ҳ у қ у қ н и
эслаб, М уҳам м ад Ҳ усайн м ирзони озод 
қи л д и м . Хуросон сари рухсат берилди. 
Бу мурувватсиз ва Ҳ ақ н и тан и м ай д и г ан
ки ш и м ени нгбун дай ях ш и ли ги м н и , яън и 
ж о н и н и ом о н к о л д и р г а н и м н и б у т к у л
у н у т и б , Ш ай б о н и й х о н қ о ш и д а м ендан 
ғийбат ва ш и к о я т л а р қил и бд и . Оз фур- 
сат ўтм ай Ш айб он и й х о н н и н г ўзиёқ уни 
ўлдириб, ж азо си га етказди.